به نقل از خبرگزاری فارس؛ نام «شرکت های دانش بنیان» شاید در سالیان قبل برای عمومی مردم ناشناخته بود، همان موسسات خصوصی یا تعاونی که از سوی جوانان خلاق و کارآفرین کشورمان به منظور افزایش علم و ثروت، توسعه اقتصادی بر پایه دانش و تحقق اهداف علمی و اقتصادی در راستای گسترش اختراع و نوآوری و در نهایت تجاری سازی نتایج تحقیق و توسعه تشکیل می شود که البته امروز اگر برای هر قشر و سنی از مردم جامعه درباره محصولات دانش بنیان بگوییم کمتر کسی است که با این محصولات آشنا نباشد.

محصولاتی که از سوی محققان ایرانی تولید و به گفته سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رئیس جمهور سالانه ۹۰۰ هزار میلیارد ریال درآمد از محل فروش این محصولات حاصل می شود.

* ادعای تولیدکنندگان محصولات دانش بنیان برای حضور در بازارهای اروپایی

رئیس مرکز فناوری‌های راهبردی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری هم بر این امر صحه گذاشته و آمار دیگری از تلاش ها و فعالیت های افتخارساز جوانان ایرانی را مطرح می کند.

اسماعیل قادری فر می گوید: در حال حاضر ۹۶ تا ۹۷ درصد از داروهای مورد نیاز کشور در داخل تولید می‌شود و حتی کیفیت محصولات دانش‌بنیان در بعضی از محصولات مانند تجهیزات پیشرفته آزمایشگاهی یا حتی داروهای بیوتکنولوژی به حدی رسیده که مدعی هستیم می‌توانیم در بازارهای اروپایی هم حضور خوبی داشته باشیم.

به نقل از فارس، آمارهای اعلام شده نشان از پتانسیل بالای محققان ایرانی برای تولید محصول دانش بنیان دارد که حتی در شرایط تحریم و محدودیت ها نیز جوانان کشورمان توانسته اند به آنچه باید برسند و تولیداتی در راستای رفع نیاز مردم کشورمان داشته باشند.

اما جای تعجب اینجاست که در گفت و گو با برخی از محققان فعال در شرکت های دانش بنیان شاهد هستیم که آن ها  از این امر با خوشحالی یاد نمی کنند و گلایه هایی دارند.

* درد دل دانش بنیانی ها از آنچه در بازار داخل می گذرد

یکی از مسوولان شرکت های دانش بنیان می گوید: چند سال است که برای تولید محصولاتمان تلاش کرده ایم تا هر روز محصول با کیفیت تری ارائه دهیم، به نیاز مردم هم فکر کردیم و سعی کردیم آنچه نیاز دارند را در اختیارشان بگذاریم اما…

صحبتش را نیمه کاره رها می کند، علتش را از او سوال می کنیم؛ می گوید: چیزی برای گفتن نیست چرا که هر چه گفتیم شنیده نشده و دیگر نیازی به مطرح کردن چندباره این موضوع نمی بینیم.

با کنجکاوی دوباره از او سوال می کنیم که می گوید: همه چیز به طور واضح قابل مشاهده است، می بینید که بازار داخل از محصولات خارجی نظیر محصولات بی کیفیت چینی پر شده و جایی برای محصولات با کیفیت تولید داخل نیست.

به سراغ یکی دیگر از مسوولان شرکت های دانش بنیان می رویم؛ او هم رضایت چندانی از بازار داخلی ندارد و می گوید: آمارهای مسوولان صحیح است، ما پتانسیل بالایی برای تولید محصول داریم و حتی صادرات بسیار زیادی هم داشته ایم اما نمی دانیم چطور بازار داخلی مانند بازار صادراتی پرفروش نیست؛ می گفتند علت این امر در بی کیفیت بودن محصول ایرانی است اما اگر محصول ما بی کیفیت بود باید در بازار صادراتی هم با مشکل مواجه می شدیم.

با یکی دیگر از محققان کشورمان صحبت می کنیم؛ می گوید: مگر مقام معظم رهبری بر استفاده از کالای داخلی تأکید نکرده اند؟ ما پیرو صحبت های ایشان در زمینه تولید نیازهای مردم کار کرده ایم و تمام مشکلات و محدودیت ها را به جان خریدیم و کالاهای ایرانی مورد نیاز مردم و در کیفیت قابل قبول ارائه دادیم، پس چطور همچنان برای بازارسازی در بازار داخل باید به آب و آتش بزنیم؟ شاید افرادی هستند که اجازه استفاده از کالای داخلی را نمی دهند زیرا استفاده مردم از کالای داخل سبب کاهش نیاز به واردات و زیان اقتصادی این افراد می شود.

با شنیدن صحبت هایشان بار دیگر فرمایشات مقام معظم رهبری پیرامون استفاده از کالای داخلی در ذهنمان مرور شد.

* مرور بیانات مقام معظم رهبری در زمینه استفاده از کالای تولید داخل

مقام معظم رهبری یکی از راه‌های رونق تولید را جلوگیری از واردات کالاهای دارای تولید داخل دانستند و فرمودند: «واردات زائد و بی رویه موجب ورشکستگی تولید داخل و بیکار ماندن جوانان خواهد شد.»

رهبر معظم انقلاب همچنین در دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیأت دولت در شهریورماه سال ۸۲ فرمودند: « باید به طرف مصرف تولیدات داخلی رفت، وقتی میخواستند ساختمان اجلاس بین‌المللی را بسازند- ساختمانی که امروز ما پُزش را می‌دهیم-  مهندسان آن اینجا آمدند. من به آن‌ها گفتم تصمیم قطعی بگیرید که در این ساختمان هیچ مصالح خارجی به کار نرود. فقط در آخرِ کار در بخشی از کارهای صوتی و الکترونیکی و استفاده از موکت نسوزی که در داخل نمی‌توانیم تولید کنیم، از تولیدات خارجی استفاده کردند. این ساختمانِ به آن عظمت، نود و چند درصد مصالحش از تولیدات داخلی است. بنده در قضیه ساختِ آن ساختمان چند بار قاطع این موضوع را گفتم و ابلاغ کردم که رفتند و دنبال کردند و شد. ما می‌توانیم؛ این همه تولید داخلی داریم: چینی، بلور و کارهای چوبىِ به این خوبی داریم، که باز آقایان و بخصوص این شرکتها از خارج می‌آورند.»

و در دیدار جمعی از معلمان، پرستاران و کارگران در سال ۸۸ نیز می فرمایند: «ما باید فرهنگ کشور خودمان را به سمت ترویج تولید داخلی تنسیق و تنظیم کنیم و پیش ببریم؛ این خیلی چیز مهمی است. در گذشته، سالهای متمادی این فرهنگ به ملت ما تزریق شده است که به دنبال مصنوعات و ساخته‌های بیگانه و خارجی بروند. وقتی گفته میشد این جنس خارجی است، این یک استدلال تام و تمامی بود برای بهتر بودن و مرغوب‌تر بودن این جنس. این فرهنگ باید عوض شود. البته کیفیت تولید داخل در این مؤثر است، تبلیغ نکردن بیجا و بیرویه‌ی تولیدات خارجی در این مؤثر است، تشویق کارآفرین داخلی در این مؤثر است، وجدان کاری در کننده‌ی کار- چه کارگر ساده یا کارگر مجرب یا مهندس کار- در این مؤثر است، دولت نقش دارد، مسئولین نقش دارند، خود کارگر نقش دارد، کارآفرین نقش دارد، تاجر واردکننده‌ی کالای خارجی نقش دارد.»

البته مقام معظم رهبری سال هاست که بر استفاده از تولید داخلی تأکید دارند و همین امر سبب شده تا محققان کشورمان از برخی مسوولان در زمینه عدم مقابله با عاملان واردات محصولاتی که تولید داخل دارند گلایه می کنند.

محققان کشورمان معتقدند وقتی در بالاترین سطح کلان کشور به صورت مداوم بر اقتصاد دانش بنیان تأکید می شود، چرا باید به واردات کالاهایی که نمونه مشابه ایرانی دارند، وابسته بود؟ چرا محقق ایرانی برای یافتن بازار در داخل با مشکل مواجه می شود در حالیکه بازار در اختیار محصول بی کیفیت خارجی قرار می گیرد؟

* بازی های مافیای وارداتی

برای یافتن پاسخ این سوالات به سراغ مسوولان رفتیم؛ علیرضا سلیمی عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی به بازی های مافیای وارداتی اشاره کرده و می گوید: حمایت از تولید داخلی به عنوان یک محور در بخش اقتصاد مقاومتی توسط مقام معظم رهبری مطرح شده و واقعیت هم همین است که بدون حمایت از محصولات داخلی نمی‌توانیم اقتصاد مقاومتی را در پهنه عمل به تماشا بنشینیم اما متاسفانه یک سری دستگاه‌های دولتی در کشور علی‌رغم وجود محصول داخلی به سمت خرید محصولات بیرونی تمایل بیشتری دارند و این یکی از شگفتی‌ها است که با بخشنامه‌ هم درست نمی‌شود و نیاز به عمل دارد.

سلیمی گلایه محققان ایرانی را درست برشمرده و می گوید: واقعیت این است که در بعضی موارد صادرات بسیار خوبی به خارج از کشور داریم ولی متاسفانه در داخل کشور به این مساله‌ توجه نمی‌شود به طوری که مافیا شکل گرفته و این مافیا از سود بادآورده دست نخواهد کشید.

اسماعیل قادری‌فر رئیس مرکز فناوری‌های راهبردی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نیز بر توانمندی محققان ایرانی تأکید می کند و می گوید: از مجموعه ۴۸۰۰ شرکت دانش‌بنیان به صورت بالقوه بیش از نیمی از آنها حداقل توان رقابت‌پذیری در بعد بین‌المللی را در بازارهای منطقه‌ای دارند اما در حال حاضر چالش اصلی شرکت‌های دانش‌بنیان مسأله بازار است.

وی به این موضوع اشاره می کند که در حال حاضر یک بازار بزرگ داخلی با جمعیتی حدود ۸۰ میلیون نفر و در منطقه آسیای جنوب غربی، قفقاز و منا یک بازار حدود ۸۰۰ میلیون نفری در انتظارمان است و پایگاه‌های صادرات تبادل فناوری بین کشورمان و حداقل ۳۵ کشور هدف برنامه‌ریزی شده و در حال انجام است.

در این زمینه با محمد سعید سیف دبیر ستاد توسعه فناوری و صنایع دانش‌بنیان دریایی نیز گفت و گویی داشته ایم، اعتقاد سیف نیز بر این است که درست نیست که در شرکت‌های دانش‌بنیان هزینه کنیم و وام بدهیم و بگوییم در خارج از کشور ارزش بیشتری برای کارشان قائل هستند زیرا این موضوع عملاً نشان‌دهنده این است که صادرات علم و فناوری می‌کنیم بنابراین بهتر است نتایج علمی و دستاوردهای فنی کشور که در این شرکت‌ها وجود دارد در صنعت کشور مورد استفاده قرار گیرد.

* ضرورت برخورد با مافیای وارداتی

راهکار مقابله با مشکل محققان کشور در زمینه بازارسازی داخلی را از مسوولان دیگر هم پرسیده ایم.

علیرضا سلیمی نماینده مجلس شورای اسلامی معتقد است: دستگاه‌های نظارتی، دولتی، قضایی و مجلس باید پویاتر و فعال‌تر به موضوع مافیای وارداتی ورود پیدا کنند و با متخلفان برخورد جدی داشته باشند.

اسماعیل قادری فر رئیس مرکز فناوری‌های راهبردی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نیز بر فرهنگ سازی برای خرید محصولات ایرانی از سوی مردم کشورمان تأکید کرده و می گوید: در زمینه ترویج شعار«ایرانی، ایرانی بخر» فرهنگ سازی کرده ایم، استفاده از کالاهای ایران ساخت باید روز به روز  ترویج شود و باید استانداردسازی و ارتقاء کیفیت محصولات داخلی و رقابت‌پذیری را در قیمت‌ها شاهد باشیم.

محمدسعید سیف دبیر ستاد توسعه فناوری و صنایع دانش‌بنیان دریایی نیز با بیان اینکه باید زنجیره کل صنعت و اقتصاد کشور به یکدیگر بپیوندند و هم افزا کار کنند، گفت: برای تحقق این امر باید در کل کشور حرکتی ایجاد شود در غیر این صورت ممکن است مسائلی به صورت خاص و ویژه در بعضی از شرکت‌ها و حوزه‌ها بتوانیم ایجاد و تولید کنیم که نتیجه‌ای در اقتصاد کشور ندارد.

به نقل از فارس، با دقت به مطالبه های مقام معظم رهبری درباره استفاده از کالاهای تولید داخل، گلایه های محققان کشورمان و صحبت های مسوولان شاید بتوان به این نتیجه رسید که زیرساخت‌های قانونی برای تحقق استفاده از کالای داخل مورد نیاز است، البته اجرایی‌سازی قانون ماده ۴۳ رفع موانع تولید رقابت‌پذیر که می‌گوید باید بازار را از داخل کشور شروع و تقویت کنیم در دستور کار دستگاه ها قرار گرفته اما اجرای این قانون نیز همت والای مسوولان برای جلوگیری از واردات بی رویه و بدون نیاز را می طلبد که باید از مسوولان دستگاه های مختلف پرسید چرا این کار انجام نمی شود و چطور محصولات دانش بنیان ایرانی در بازار داخل جایگاه مناسبی ندارد و به جای آن ها محصولات بی کیفیت خارجی در بازار ما جولان می دهد؟