از آتش سوزی مهیب در چاه نفت آبادان و قم تا پلاسکو /تعبیر ناصر‌الدین شاه از آتش‌نشان چه بود؟

خسرو معتضد مورخ و پژوهشگر تاریخ معاصر ایران در گفت‌وگو با خبرنگار تاریخ خبرگزاری فارس، با اشاره به آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو اظهار داشت: آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو بزرگترین آتس‌سوزی تاریخ معاصر ایران است. پلاسکو اولین آسمان خراش ایران بود که توسط حبیب القائیان ساخته شد بعد از انقلاب اعدام شد.

وی گفت: ساختمان پلاسکو نخستین آسمانخراشی بود که فضای ایران را تغییر داد و برای مردم جذابیت‌های داشت، عروس و دامادها به پلاسکو می‌رفتند و عکس می‌انداختند. آن زمان هنوز تهران آسمان خراش نداشت مردم برای تماشای تهران به پلاسکو می‌رفتند وقتی این ساختمان فرو ریخت مردم گریه کردم.

این مورخ افزود: در دهه ۱۳۳۵ به بعد جنبش ساختمانی در ایران آغاز شد که تهران بعد از آن تاریخ به کلی تغییر کرد. علی اکبر علمی اولین ساختمان بلند را در ایران ساخت که آنقدر بزرگ نبود و خیلی عرض و طول نداشت. بعد ساختمان بانک ملی در خیابان حافظ ساخته شد، آسمان خراش دیگر که ساخته شد به شرکت ملی ایران تعلق داشت که در خیابان تخت جمشید واقع بود، ساختمان بعدی نیز توسط سپهبد کیا در خیابان شمیران و شریعتی کنونی ساخته شده که برای مردم جای سوال جدی داشت یک امیر ارتش با ۵ تومان حقوق چگونه این همه پول جمع کرده و آسمان خراش ساخته است.

معتضد سپس با اشاره به آتش‌سوزی‌هایی که در ایران اتفاق افتاد گفت: یکی از آتش‌سوزی که در ایران اتفاق افتاد آتش سوزی عمدی در شیراز بود که در این آتش سوزی انبار مهمات لشکر شیراز در پادگان باختر در خرداد ۱۳۳۰ شمسی منفجر شد و ۵۰ میلیون تومان مهمات ایران دود شد و به هوا رفت. همه مهماتی که ایران از آمریکا خریداری کرده بود در آن آتش سوزی دود شد و این آتش‌سوزی مهیب مردم شیراز را بسیار وحشت‌زده کرده بود.

وی ادامه داد: قبل از ۱۳۰۰ اگر در نواحی مختلف ایران آتش‌سوزی اتفاق می‌افتاد آتش را به حال خود رها می‌کردند کما اینکه در انزلی آتش‌سوزی وسیعی صورت گرفت و بازار انزلی سوخت. روس‌های تزاری در حال ترک ایران بودند چندین بار بازارهای شهرهای آذربایجان و قزوین را آتش زدند.

معتضد با اشاره تاریخچه آتش نشانی در ایران گفت: هنگامی که سرلشکر کریم بوذرجمهری کفالت بلدیه تهران را برعهده گرفت،
یک آتش‌نشانی کوچکی در تهران درست کرد که دقیقا در سال ۱۳۰۴ تا ۱۳۰۵ این آتش‌نشانی تاسیس شد و چند ماشین آمریکایی و آلمانی خریداری شد و این آتش‌نشانان لباس مشترکی داشتند.

وی افزود:‌در قرن نوزدهم ناصرالدین شاه به انگلستان سفر کرد و برای نخستین بار عملیات آتش‌نشانان را دید و در سفرنامه خود به نام تلمبه‌چی‌ها از آنها یاد کرد.

معتضد ادامه داد: نخستین آتش‌نشانی ایران در میدان حسن‌آباد در محل یک گورستان قدیمی تاسیس شد که به نام مرکز اطفائیه معروف شد. بعد از ۲۸ مرداد و بزرگ شدن شهر نواحی مختلف آتش‌نشانی درست شده بود در زمان مصدق نیز چندین بار آتش‌سوی مهیبی صورت گرفته است که در مطبوعات آن دوره بازتاب پیدا کرد. یکی از آنها آتش‌سوزی مهران بوده است که آتش همه بازار البسه مهران را سوزاند.

وی افزود: آتش‌سوزی دیگر در چاه نفت آبادان در سال ۱۳۳۰ صورت گرفت که آن موقع هنوز از صنعت نفت خلع ید صورت نگرفته بود برای اطفای آن مجبور شدند آتش‌نشان معروف آمریکایی به نام بارون کین لی کمک بگیرند که متخصص فرو نشاندن آتش نفت بود و نصف صورت او سوخته بود.

معتضد ادامه داد: در سال ۱۳۳۵ چاه نفت در قم آتش گرفت و آن زمان اگر جاده قم را مسافران می‌رفتند با دریایی از آتش مواجه می‌شدند در سال ۱۳۳۵ خلع ید صورت گرفت و ایرانیان مجبور شدند برای اطفای آن آتش دوباره به کین لی مراجعه کنند که او توانست در طول ۱۰ تا ۱۵ روز آتش را خاموش کند.

انتهای پیام/