استناد ناقص منتقدان سدسازی به منابع خارجی

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری تسنیم، «رحیم اتحاد» رئیس اسبق دفتر منابع طبیعی ومحیط زیست سازمان برنامه و بودجه با ارسال یادداشتی در خصوص مقوله سدسازی به خبرگزاری تسنیم، به منتقدانی که می گویند سدها باید شکسته شوند، پاسخ داده است.

متن این یادداشت بدین شرح است:

نظر به شرایط اقلیمی کشور ما و کمیت و کیفیت الگوی توزیع زمانی و مکانی بارش ها، مهار و تنظیم بخشی از رواناب‌های کشور با سازه های مناسب از جمله سازه های ذخیره منابع آب های سطحی یعنی سد های مخزنی که پیشینه ای کهن به قدمت تاریخ سرزمین ما دارد، صورت می‌پذیرد که آثار باقیمانده از این سازه ‌ها خود گواه بر این موضوع است.

در دوره معاصر و در چارچوب ضرورت ها و الزامات برنامه های عمرانی کشور، مطالعه و احداث سد های مخزنی از اولین برنامه های عمرانی کشور و از سال ۱۳۲۷ آغاز و تاکنون ادامه داشته است. ارقام ارایه شده درباره تعداد سدها نظیر آنچه که در برخی گزارشهای منتقدان سدسازی به تعداد ۱۳۳۰ عنوان می شود نمی تواند صحیح باشد چرا که تعداد قابل توجهی از این سد ها در حقیقت سازه های کوچک کم هزینه و ناپایداری بوده اند که از  سال های ۱۳۵۸ به بعد (با شدت بیشتر در دهه ۱۳۶۰ تا ۱۳۷۰) ساخته شده اند و شاید تعداد قابل توجهی از آنها اکنون در چرخه بهره برداری قرار نداشته باشند.

نقش بی بدیل سدها در مهار سیلاب های ویرانگر و پیشگیری از خطرات جانی و مالی گسترده، بهره‌گیری از آب های ذخیره شده در دوره های پرآبی و سیلابی برای استفاده های غیر مصرفی در تولید انرژی پاک و ارزان برق آبی که مناسب‌ترین گزینه تولید انرژی از منابع تجدید پذیر به جای سوخت های فسیلی و کاهش گازهای گلخانه ای است را نمی توان کتمان کرد. از دیگر استفاده های سد های مخزنی در بخش‌های کشاورزی، شرب و صنایع و همچنین تنظیم و رهاسازی حقابه‌های زیست محیطی پایین دست سدها می‌توان اشاره نمود.

در این رابطه فقط به ذکر این نکته بسنده می شود که وسعت اراضی آبی زیر سد های مخزنی برخوردار از آب تنظیمی حدود ۵.۳ میلیون هکتار بوده و تعداد زیادی از شهر و حتی بخشی از روستاهای کشور از منابع آب  سدهای مخزنی تامین و آبرسانی می شود به طوری که در شرایط موجود، تأمین آب آشامیدنی ۲۸ شهر مرکز استان کشور (از ۳۱ مرکز) از سد های مخزنی انجام می شود.

در برخی سخنان و گزارشهای منتقدان سدسازی از شکستن سد ها سخن به میان  رفته است. بیان سخنانی از این دست که از سایت های ذیربط خارجی بر گرفته شده است ، عنوان ناقص مطالبی است که در این منابع منتشر می شود. اگر در مطالب این سایت ها اندکی دقت شود به وضوح روشن است بعضی از سد ها که در قرن ۲۰ میلادی در امریکا و توسط بخش خصوصی و اغلب برای تولید برق آبی ساخته شده است به دلیل کهولت سازه و تأسیسات، انباشت رسوبات و عدم بهره وری و صرفه اقتصادی برای مالکین آنها، این قبیل از سد ها “به تعداد اندک ” تخریب می‌شود. روشن است که این سدها اغلب در زمره سدهای بزرگ و نقش آفرین قرار نمی گیرند، کما اینکه سد بزرگ هوور (Hoover )که در اوایل دهه  ۱۹۳۰ احداث شده کماکان در حال ایفای نقش حیاتی خود برای بخشی از ایالت های غرب آمریکا می باشد. لذا استناد ناقص به این منابع، جوسازی و هجمه های فرصت طلبانه در شان و منزلت آنان که در این امور خود را کارشناس می دانند نیست .

مزید توجه بیشتر اینکه ، طبق گزارش مهندسین ارتش آمریکا (U.S. Army  Corps  of  Engineers) ، در ایالات متحده آمریکا حدود ۷۹۰۰۰ سد وجود داردکه در گروه سدهای بزرگ قرار دارند. طبق بررسی های به عمل آمده، این کشور اقدام به حذف (Dam  Removal ) تعداد محدودی (حدود ۲ درصد) از سدهای ساخته شده در اوایل قرن ۲۰ میلادی نموده که عمده آنها بالغ بر۱۰۰ سال عمر داشته و متوسط ارتفاع آنها کمتر از ۲۰ متر بوده است که به دلایل اصلی حذف این قبیل سدها پیش‌تر اشاره شده است.

بنابراین تخریب سدها در آمریکا نه تنها یک سیاست نبوده بلکه با توجه به تغییرات اقلیمی و لزوم کاهش گازهای گلخانه‌ای، احداث سدهای متعدد و جدید چند منظوره از جمله با هدف تولید انرژی پاک برقابی یکی از مهمترین سیاست های وزارت انرژی آمریکا می باشد.

در پایان ذکر این نکته حیاتی است که تصمیم به ادامه، تعدیل و یا حتی توقف برنامه های مطالعه و احداث سد های مخزنی در کشور، یقینا نه با غوغا سالاری و نقد های بی پایه فرصت طلبانه یا هجمه های ناشیانه آمیخته به تعصب‌های کور سازمانی، بلکه باید با آینده نگری و با بهره بردن از خرد جمعی و شناخت کافی از تمامی شرایط اقلیمی، اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی، سیاسی، امنیتی و … کشور و با امعان نظر و آگاهی کافی از نقش و عملکردهای واقعی و چند منظوره‌ی آنها مورد توجه قرار گیرد.

انتهای پیام/