اشتباه مشترک مصدق و ظریف

 به گزارش خبرنگار تاریخ خبرگزاری فارس، ابراهیم متقی در نشست تحلیلی بر کج‌روی های پهلوی با طرح این موضوع که وقتی صحبت از کنش کشور‌ها و یا بازیگران بزرگ می‌شود مهمترین مسله اثربخشی است، گفت: ابتدا اگر بخواهیم در مورد دوره پهلوی سخن گوییم، باید از پهلوی اول سخن بگوییم. که چه شد از کشور رضا شاه به صورت  اسیر جنگی از کشور خارج شد. جه اتفاقی افتاد زمانداری که ساختار اقتدار گرا در کشور ایجاد می‌کند این درک را ندارد که نظام بین‌الملل مبتنی  بر ائتلاف دایمی نیست بلکه تغییر در ائتلاف است رضا شاه درک درستی از از موازنه قدرت و موازنه تغییر در ائتلاف را نداشت.

وی با اشاره به اینکه زمانی که جابجایی قدرت صورت می‌گیرد چه اتفاقی می‌افتد، گفت: چرا زمانی که قدرت بزرگ ارداه می‌کند چرا مقاومت صورت نمی‌گرد چرا با وجود اینکه ایران در جنگ ایران و روس شکست خورد ایرانیان ۱۰۰ هزار متجاوز روس را کشتند و در دوره رضاخان هیچ نیروی متجاوز کشته نشد.

ابراهیم متقی گفت: حکومت ‌ها یا تراژیک و یا کمیک سقوط می‌کنند. حکومتی بدون هیج مقاومتی سقوط کند کمیک سقوط کرد به همین دلیل است که امام می‌فرماید اگر ما قرار است شکست بخوریم چرا هزینه برای طرف مقابل ایجاد نکنیم.  

این استاد دانشگاه گفت: محمد رضا زمانی که به قدرت می‌رسد، مشاهده می‌کند که انگلیس و آمریکا پدرش را از کشور اخراج کردند. این خود باعث ایجاد نوعی هراس بنیادین در او می‌شود یک نوع ذهنیت و نگرایی تاریخی  در او می‌شود وی همچنین در کتاب پاسخ به تاریخ خود نیز بخشی مستقل از علل سقوط خود توسط آمریکا را می‌نویسد. حتی پی نمی‌برد که ساختار اجتماعی چه نقشی می‌تواند داشته باشد.

وی همچنین افزود: قبل از انقلاب هم افرادی بودند که می‌گفتند ما بدون غرب هیچ نیستیم و هیچ عملی را نمی‌توانیم انجام دهیم. محمد رضا پهلوی هم دچار چنین مشکلی بود. از سویی بی اعتماد بود و از سویی روش اطاعت را پیش گرفته بود. نگاه رضا پهلوی هم این بود که می‌خواست سیاست الحاقی در پیش بگیرد و به خاطر همین سیاست به آلمان اعلام جنگ کرد. 

متقی با ابیان اینکه  این نگاه باعث شد که برای کنترل دربار و مردم از سرویس‌های اطلاعاتی خارجی استفاده کند. گفت: البته دغدغه و نگرانی نسبت به روس و انگلیس داشت و به همین دلیل کار کردن با آمریکای‌ها برایش راحت تر بود. آمریکایی‌ها پس از اشغال ایران، ژاندارمری را  سر و سامان دادند.
وی همچنین افزود: امروز تحریم‌ها هم در کنش‌های بین المللی و اقتصادی ما تاثیر دارد ولی واکنش ما در برابر آن مهم است. این تحریم‌ها برای مقام معظم رهبری هم قابل درک بود و ایشان با روش شناسی و معرفت شناختی با ایجاد مواردی همچون اقتصاد مقاومتی و… در جهت بی اثر سازی این تحریم‌ها بر می‌آیند. 

متقی همچنین افزود: روابط بین الملل در جهان دو قطبی عقلانیت راهبردی داشت و تقسیم بندی جهانی بین ‌استعمارگران صورت گرفت. شاه در این دوران شرایط بسیار سختی را داشت. ایران در فضای قدرت قرار داشت ولی در آن تمرکز قدرت مشاهده نمی‌شد.

وی ادامه داد: شاه این ذهنیت را داشت هراس او نسبت به قدرت‌های بزرگ ابتکار عمل را از او می‌گرفت. 

مصدق هم زمانی تصور می‌کرد که ترومن در حال پیاده سازی تئوری آمریکا در ایران است. در اسناد ساواک هم موجود است که زمانی که آمریکایی ها لاف دوستی می‌زدند، سرویس‌های امنیتی در حال شکاف بین نیرو‌های سیاسی بودند در عین حال در حال زدن زیر آب مسئولین آن دوره بوده است. امروز همان اشتباه مصدق را مسئولین ما در مداکرات هسته‌ای و برجام انجام دادند. نتوانستند تعهدی را انجام دهند متعهد نتواند با اتکا به خودش پیمان را بشکند. 

وی افزود: شاه بعد از کودتا به یک دولت دست‌نشانده تبدیل می‌شود دولت کنش‌گری می‌شود اما کنش او معطوف به منافع ملی نیست دوارن خوب شاه دوران آیزنهاور است چون با جمهوری‌خواهان ارتباط فعالانه داشت جمهوری‌خواهان می‌خواستند با شوروی مقابله کند به همین دلیل از رژیم دیکتاتور حمایت می‌کرد. 

متقی گفت: شاه تمایلی به انقلاب شاه و ملت نداشت. او واقف بود که تغییر جامعه منجر به تغییر فضای سیاسی کشور می‌شود. سیاست الحاقی شاه موجب دردسر برای او شد وقتی ۱۰۰ هزار نفر مستشار آمریکایی در ایران باشد بنابراین طبیعی است که هایز در اواخر حکومت شاه به ایران می‌آید بدون اجازه او وارد کشور می‌شود.دولت دست نشانده ابتکار عمل را از دست می‌دهد. به همین دلیل شاه نتوانست به نیروی داخلی و ساخت اجتماعی توجه کند. 

متقی همچنین افزود: در این زمان هم رهبری می‌گویند که هر تصمیمی می‌خواهید در مورد اف ای تی اف و … بگیرید ولی باید تصمیمتان متکی به اراده خودتان باشد نه تهدیدهای خارجی. 

وی همچنین افزود: امروز ما در حال بررسی شاه هستیم تا بتوانیم درس بگیریم. این مخصوصا در این برهه زمان که توهمی راهبردی در کشور ایجاد شده است که ما اگر با غرب ارتباط داشته باشیم، مشکلاتمان حل می‌شود در ح الی که پیش از ما کسانی چنین وهمی داشتند و کار به جایی نبردند.

مسعود رضایی: رژیم پهلوی ادامه پیدا می کرد هیچ پیشرفتی در ایران اتفاق نمی‌افتاد

مسعود رضایی در نشست تحلیلی بر کج‌روی های پهلوی گفت: امروز عده‌ای می‌گویند که اگر پهلوی و وابستگی بود، پیشرفت بیشتری داشتیم. امروز نباید کیفیت را فدای کمیت کنیم. آمریکایی‌ها اگر هم چیزی به ما می‌دادند، کلید و سوییچ اش در دست آنها بود و تکنولوژی به ما منتقل نمی‌شد. امام امروز این مردم خود تمام داشته‌های خود را به دست آورده‌اند. 

وی همچنین افزود: این وابستگی در تفکر محمد رضا پهلوی کاملاً مشهود است. خود نیز می‌داند که بقای قدرتش در گروی اطاعت از غرب است. یکی از مهمترین اتفاقات زمان محمد رضا قرارداد مستشاری است. در این قرارداد نوشته شده که تمام افسران آمریکایی هم تراز با نظامیان ایرانی از نوعی ارشدیت قرار دادند. این نوعی نگاه نژاد پرستانه است که متاسفانه توسط پهلوی هم مورد قبول قرار می‌گیرد. جاوتر در موضوع کاپیتالاسیون هم این چنین است. در آن هم آمریکایی ها دستور می‌دهند که مصونیت شامل نظامیان هم می‌شود. 

رضایی همچنین افزود: امروز وقتی به مذاکرات و نوافق‌های آن زمان نگاه می‌کنیم، حس شرم در ایرانی‌ها ایجاد می‌شود. این تفکر حاکم در پهلوی است که حاکمیت بیگانه را پذیرفته است. آمریگایی‌ها در ایران تسلط ۱۰۰ صد درصد داشتند. در آن زمان در ارتش ما تنها اپراتور بودیم و حتی هدف را نیز در ارتش نمی‌توانستم خود تعیین کنیم. در آن زمان این تفکر در ارتش بوده که هر چه می‌خواهیم باید از غرب به ما برسد. در زمان تغییرات هم افرادی مثل ازهاری تغییر ایجاد نمی‌کردند و باید هایزر از آمریکا می‌آید. 

وی همچنین افزود: بعد از انقلاب تفکری روی کار می‌آید که می‌گوید باید جهاد خودکفایی را در ارتش ایجاد کنیم. وقتی کیفی به موضوع نگاه کنیم، خواهیم دید که یک تفکر جدید و سازنده است. آن زمان عده‌ای به این تفکر می‌خندیدند. 

رضایی همچنین افزود: تفکر غربی نسبت به نژاد غرب یک خود کم بینی خاصی داشت. در آن زمان برای یک دندان درد هم به خارج می‌رفت. شاه نوعی سرطان داشت. برای خون گرفتن از شاه هم باید از خارج می‌آمدند. البته در آن زمان در کشور پرشک داشتیم ولی خب آنها در حدی نمی‌دیدند که بتوانند کارها را انجام دهند. در جشن ۲۵۰۰ ساله هم که میخواستند، اقتدار ایران را به جهان نشان دهند، تمام غذاها را از خارج از کشور می‌آوردند. این تفکر در کشور و در ذهن پادشاه کشور نقش بسته بود. 

وی گفت: بعد از انقلاب ما گفتیم که خود می‌سازیم و این این کار انجام شد و امروز به جایی رسیده‌ایم که خدمات مهندسی به کشورهای دیگر ارائه می‌کنیم. سفیر انگلیس در آن زمان می‌گفت که بخشی از سفارت ما تبدیل تجارت خانه شده است. 

رضایی در آخر افزود: رژیم پهلوی اگر ادامه پیدا می‌کرد ما امروز نه تحهیزات نظامی می‌توانستیم بسازیم و نه امروز در مهندسی، هسته‌ای و غیره رشد پیدا کرده بودیم. تفکر انقلاب به مردم کفت که ما نیز یک انسان درجه یک هستیم و می‌توانیم تمام فعالیت‌های خود را به نحو احسنت انجام دهیم.

انتهای پیام/