تزلزل آل سعود بین بحران حاکمیت و مدیریت بحران‌ها

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از پایگاه خبری المنار، اتفاقات کنونی عربستان اوضاعی بی‌سابقه برای این کشور رقم زده است، به گونه‌ای که تنها طی هفته گذشته حوادث متوالی و تنوع بحران‌ها در این کشور حلقه فشار بر گردن خاندان حاکم عربستان را افزایش داده و احتمالاً انتخاب بین دو گزینه تقابل با فشارهای داخلی و خارجی مشکل باشد. این در حالی است که تردید در عملکرد کلی و رسمی حاکمیت آل سعود در این زمینه کاملا ملموس است.

در سطوح داخلی بحران قدیمی این کشور بار دیگر مطرح شده است ، بحرانی که در زمینه انتقال قدرت و تخت پادشاهی در دوره روی کار بودن ملک سلمانِ دارای بیماری آلزایمر یا بعد از وفات وی مطرح است. هم‌زمان با این اتفاقات اعلام سیاست صرفه‌جویی و کاهش حقوق کارمندان بخش عمومی به میزان ۲۰% در حالی صورت می‌گیرد که مبلغی بالغ بر ۵۸ میلیارد دلار از بودجه کل عربستان برای تجهیز و خرید تسلیحات خارجی هزینه می‌شود. علاوه بر اینها طوماری با ۱۵ هزار امضا از سوی زنان و مردان سعودی امضا شده و برای ملک سلمان پادشاه عربستان فرستاده شده که در آن خواستار پایان دادن به سرپرستی زنان بر مردان و مسایل جزئی مترتب بر آن به ویژه در زمینه آزادی آموزش و پرورش و کار و سفر است.

در ابعاد خارجی نیز اتفاقات مهمی رخ داده است. اتفاق اول شامل تردید دولت‌ها و سازمان‌های اسلامی در رابطه با قدرت عربستان برای مدیریت امور حج است. موضوع دوم در زمینه مواضعی است که سید عبدالملک الحوثی رهبر جنبش الحوثی یمن در زمینه انتقال عرصه جنگ از داخل یمن به عمق عربستان سعودی مطرح کرده است. موضوع سوم که خبرهای ناراحت کننده‌ای برای دولت عربستان به دنبال داشته ، رد وتوی باراک اوباما رئیس‌جمهور آمریکا از سوی کنگره این کشور و تصویب نهایی پروژه ” اجرای عدالت بر ضد حامیان تروریسم ” است که بر اساس آن به خانواده‌های قربانیان حادثه ۱۱ سپتامبر اجازه می‌دهد در دادگاه‌های آمریکایی از مسئولان سعودی شکایت کرده و خواستار دریافت غرمت این حوادث باشند.

بحران‌های داخلی و خارجی عربستان سعودی ، براساس مطالبی که خبرگزاری‌ها و تحلیلگران مصرف می‌کنند ، گر چه در محتوا و مضمون با هم متفاوت است، اما همزمانی آنها باعث افزایش فشار ها بر دولت عربستان شده است.

بحران‌های عربستان در تحولات داخلی:

– بحران حاکمیت: مجله اکونومیست در گزارشی در شماره اخیر خود تحت عنوان “بازی واقعی تخت پادشاهی” به موضوع انتقال حاکمیت از فرزندان و نوادگان ملک عبدالعزیز مؤسس خاندان آل سعود و درگیری‌های سخت موجود بین محمد بن نایف ولیعهد عربستان که زمام کنترل امنیت و اوضاع داخلی را در دست دارد، با محمد بن سلمان جانشین ولیعهد  که وزارت دفاع و سیاست خارجی این کشور را تحت سلطه خود گرفته، اشاره کرد.

– سیاست صرفه‌جویی: رادیو بی‌بی‌سی از دو روز پیش نظرسنجی‌های تلفنی از شهروندان سعودی انجام می‌دهد که موضوع آن در رابطه با پیامدهای کاهش حقوق کارمندان بخش رسمی به میزان بالایی ( یک پنجم) است. در این نظرسنجی برخی خواستار کاهش قیمت کالاها به همین نسبت شدند و برخی دیگر به ضرورت صرفه‌جویی در خریدهای تسلیحاتی عربستان و عدم استمرار در مداخله در درگیری‌های منطقه‌ای و اکتفا به حمایت از مرزهای عربستان اشاره می‌کنند. گروه دیگری نیز که از جسارت قابل توجهی برخوردار هستند ، خواستار رونمایی از درآمدهای بسیار بالای خاندان حاکم و شاهزادگان سعودی ( حدود دو سوم درآمدهای نفتی کشور) شده اند و می گویند که اگر قرار است صرفه جویی رخ دهد، باید در این سطح نیز انجام شود.

– قیمومت مردان بر زنان: واکنش‌های مردم در طومار امضا شده بی‌سابقه بود. این طومار از سوی ۱۵ هزار مرد و زن امضا شد و نشان می‌داد که زندگی زنان سعودی در خارج از منازلشان با پیچیدگی‌های بسیار زیادی مواجه است . چرا که آنها همواره باید با یک محرم همراه باشند ، تا جایی که زنانی که می‌خواهند وارد بازار کار شوند نیز با این بحران دست‌وپنجه نرم می‌کنند. طرف‌داران لغو سرپرستی بر زنان بین کاهش اخیر حقوق ها و مشکلاتی که زنان خانه‌دار سعودی برای اجیر کردن راننده در نتیجه عدم صدور مجوز برای رانندگی زنان به وجود آمده، ارتباط قائل شده اند. این اتفاقات باعث شده که مرد سعودی گاهاً مجبور شود کار خود را تعطیل کرده و برای انجام کارهای مربوط به زنان در محافل دولتی با وی همراهی کند، این موضوع زندگی مردان را حتی پیچیده‌تر از زنان کرده است و مشکلات اجتماعی و اقتصادی ویرانگری برای زندگی هزاران خانواده به وجود آورده است.

در ابعاد خارجی:

– تردید در قدرت عربستان برای مدیریت امور حج و انجام تحرک اسلامی در این خصوص: در این رابطه کشورها به حق ایران در افشا شدن علل مرگ زائرانشان در فاجعه منای سال گذشته اذعان دارند، این در حالی است که حاکمیت آل سعود در تعیین سرنوشت برخی از پیکرهای شهدا امروز و فردا می کند و شرط های غیر قابل تحققی را برای ادای فریضه حج وضع کرده بود تا برخی کشورها از جمله ایرانی‌ها نتوانند این فریضه را انجام دهند. سیاست گزینشی عربستان در اعطای ویزا به بخشی از شهروندان سوریه و یمن و محکوم کردن دیگران از انجام فریضه حج ، بخش دیگری از اقدامات عربستان در این راستا است.

– تجاوز به یمن: بخشی از تازه‌ترین تحولات تجاوز عربستان و یمن ، انتقال درگیری‌ها به داخل عربستان در منطقه نجران و جیزان و عسیر است، این در حالی است که توانمندی‌های دفاعی مردم یمن بالاتر از سعودی ها است و به همین علت است که عربستان نیازمند اعزام استحکامات بیشتر نظامی برای مقابله با قدرت ارتش یمن و کمیته‌های مردمی شده است. به ویژه پس از آنکه سید عبد الملک الحوثی رهبر جنبش انصار الله اخیراً برای اولین بار ملت جزیره ‌العرب و به ویژه ساکنان مناطق جنوبی عربستان را مخاطب قرار داده است. این موضوع نگرانی‌های زیادی برای حاکمیت ریاض به وجود آورده و باعث شده رویکرد جدیدی در درگیری های اراضی جنوب عربستان طی روزهای آینده اتخاذ شود. این در حالی است که الحوثی آمادگی خود برای حمایت از ساکنان این مناطق را اعلام کرده است.

از سوی دیگر حسن فیروزآبادی مشاور ویژه حضرت آیه الله خامنه‌ای رهبر انقلاب و فرمانده کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران به صورت قاطعانه اتهامات عربستان سعودی در زمینه مداخله ایران در یمن را رد و تأکید کرد: اگر ریاض هر نوع حماقتی را مرتکب شود ، مجازاتی را خواهد دید که باعث محو عربستان و وهابیت از عرصه وجود خواهد شد. وی با اشاره به اتهامات دروغین مطرح شده بر ضد ایران تأکید کرد: اگر ما می‌خواستیم در این زمینه مداخله کنیم، از همان روز اول موشک‌های خود را می فرستادیم، مهارت ما در اینجاست که ما ملت ها را می شناسیم و به آنها خدمات و مشاوره ارائه می دهیم و این ملت ها هستند که باید قدرت خود را از داخل افزایش دهند.

– بحران در مناسبات آمریکا: این بحران با رد وتوی تصمیم باراک اوباما رئیس‌جمهور آمریکا از سوی کنگره این کشور در مورد قانون عدالت بر ضد حامیان تروریسم افزایش پیدا کند. به این ترتیب قربانیان حوادث ۱۱ سپتامبر حق دارند از عربستان سعودی شکایت کرده و خواستار دریافت غرامت مالی از این کشور شود. این در حالی است که رئیس‌جمهور آمریکا به شبکه خبری سی ان ان گفت که مصوبه کنگره آمریکا را نیز مورد بازخواست مشابه قرار می‌دهد و دولت این کشور را به علت اشتباهات احتمالی در سیاست خارجه در آینده تحت تعقیب بین‌المللی قرار خواهد داد. در این صورت حتی اگر شکایت‌های خانواده‌های قربانیان حوادث ۱۱ سپتامبر به این زودی‌ها مطرح نشود ، اما افکار عمومی آمریکا نسبت به رژیمی که در گوشه و کنار جهان حامی رویکردهای تروریستی است ، نفرت بیشتری پیدا می‌کند.

به ‌طور خلاصه می‌توان گفت که خاندان حاکم عربستان سعودی خود را در تنگنای فشارهای داخلی و خارجی می بیند. این در حالی است که احتمال دارد قانون بین‌المللی جدیدی در ژنو با مشارکت انگلیس، آلمان و فرانسه برای تشکیل کمیته بین‌المللی بی‌طرف جهت تخریب روابط با جنایت‌های عربستان سعودی در یمن تشکیل شود. علاوه بر تمام آنچه که گفته شد مشکلات داخلی دیگری نیز عربستان وجود دارد که از مهم‌ترین آنها می‌توان به کسری بودجه ۲۰۰ میلیارد دلاری این کشور و رقابت قدرت در خاندان حاکم و ظلم های اعمال شده بر ضد ملت سعودی بعد از کاهش سطح معیشت آنها اشاره کرد. تمامی این مشکلات حاکمیت‌های جدید را در فشار قرار داده و باعث می شود پادشاه آینده عربستان در مدیریت این بحران ها ناتوان باشد.

انتهای پیام/