حقانی: مصدق تا لحظه آخر چشم به راه کمک امریکا بود/سیف‌زاده: نخست‌وزیر طراح کودتای ۲۸ مرداد بود/عبد‌خدایی: او وابسته نبود اما جامعه مذهبی را نمی‌شناخت

به گزارش خبرنگار تاریخ خبرگزاری فارس، سلسله نشست‌های تاریخ معاصر ایران، کودتای ۲۸ مرداد و جنگ نرم علیه نهضت ملی ایران صبح امروز با حضور موسی حقانی رئیس موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، محمد عبدخدایی مبارزه علیه رژیم پهلوی، محمد سیف‌زاده فعال نهضت ملی شدن صنعت نفت و عضو حزب زحمتکشان ایران، منوچهر محمدی پژوهشگر انقلاب و استاد دانشگاه و خسرو معتضد مورخ برگزار شد.

موسی حقانی: مصدق تا لحظه آخر چشم به راه کمک امریکا بود

موسی حقانی مدیر عامل موسسه در نشست کودتای ۲۸ مرداد و جنگ نرم امریکا علیه نهضت ملی ایران با تاکید بر اینکه تاکنون این کودتا از منظر عوامل داخلی و جریانات وابسته به آیت الله کاشانی و دکتر مصدق مورد واکاوی قرار گرفته است، افزود: در این مسئله کمتر به بحث دخالت بیگانگان پرداخته شده است به باور وی برای آنکه بتوان رفتار این شخصیت را تحلیل کرد باید از زوایای مختلف او را شناخت حقانی خاطر نشان کرد: اینکه دکتر مصدق عمدا کودتا علیه خود را طرح ریزی کرده باشد بعید است.

  عضویت دکتر مصدق در جامعه آدمیت که یک جمعیت شبه ماسونی است چندان طولانی نبود از سوی دیگر فرضیه ماسون بودن مصدق در حالی مطرح می شود که لژ پهلوی که یک لژ ماسونی است در مقابل دولت مصدق ایستاد از سوی دیگر آیت الله کاشانی هم به دنبال سرنگونی شاه نبود. بنا به تاکید حقانی اشتباه بزرگ مصدق این بود که تا لحظه آخر هم امید داشت آمریکا به کمکش بیاید. 

*مصدق آدم وابسته‌ا‌ی نبود اما جامعه ایران را نمی‌شناخت

محمد عبدخدایی از دیگر سخنران نشست بود و گفت: دو نظر نسبت به کوتای ۲۸ مرداد وجود دارد، سلطنت طلبان کودتای ۲۸ مرداد را قیام ملی می‌دانند و طرفداران مصدق کودتا خطابش می‌کنند.

وی با بیان اینکه مصدق شخصاً آدم واسته‌ای نبود اما اشتباه زیادی در دوران حکومت داشت، گفت: اگر اشتباه مصدق را بپذیریم می‌فهمیم که چرا کودتا رخ داده است. مردمی که در قیام ۳۰ تیر به خیابان‌ها آمدند و شعار می‌دادند «بیهوده نزن داد، مصدق پدر ماست» چگونه ۱۳ ماه بعد دولت نهضت ملی شدن صنعت نفت سقوط کرد.

عبدخدایی سپس به بیان چگونگی اشتباه مصدق در طول ۱۳ ماه حکومت بعد از قیام ۳۰ تیر پرداخت و گفت: مصدق طرفدار سیاست موازنه منفی بود که سیاست خوبی بود اما مصدق در جایگاه نخست وزیری اشتباه کرده بود و فکر می‌کرد می‌تواند بین آمریکا و انگلستان تضاد ایجاد کرده و از آن تضاد استفاده کند.

وی افزود: مصدق بدون اطلاع از طرح مارشال و ناتو فکر می‌کرد از اختلاف انگلیس و آمریکا می‌تواند استفاده کند در حالیکه آمریکا با طرح مارشال ۸۵ درصد از صنعت انگلیس را بازسازی کرده بود و مصدق در دادگاه لاهه متوجه شد آمریکا و انگلیس با هم هماهنگ هستند وقتی به ایران می‌آید قصد داشت نشان دهد اگر آمریکا با ایران همکاری نکند ایران، ایرانستان می‌شود.

عبدخدایی گفت: مصدق بعد از آنکه فهمید آمریکا و انگلیس با هم هماهنگ هستند به حزب توده و شوروی گرایش پیدا می‌کند اما آمریکا و انگلیس نمی‌گذارند ایران به شوروی گرایش پیدا کند به همین جهت ایران صحنه مبارزه شوروی و آمریکا می‌شود و یک بد شانسی دیگر مصدق مرگ استالین بود و دولت بعد استالین از مصدق حمایت نکرد.

وی ادامه داد: اشتباه دیگر مصدق این بود وقتی مؤسسان سوم تشکیل می‌شود فرمان انحلال مجلس و عزل نخست‌وزیر در صورت انحلال مجلس به شاه داده می‌شود با توجه به این شرایط مصدق مجلس را منحل می‌کند.

عبد‌خدایی با بیان اینکه بعد از قتل افشارطوس مصدق مظفر بقایی را متهم می‌کند که در قتل افشارطوس دست داشته است، افزود: به همین جهت پیشنهاد انحلال مجلس را به شاه می‌دهد تا نماینده‌ای که از مصونیت سیاسی برخوردار بود برخورد کند اما شاه انحلال مجلس را قبول نمی‌کند و مصدق این مسئله را به رفراندوم می‌گذارد.

عبدخدایی گفت: در ۲۵ ، ۲۶ و ۲۷ مرداد تهران یک جای خالی داشت و در روز ۲۸ مرداد عده‌ای از جنوب شهر حرکت می‌کنند و به سمت خانه دکتر مصدق می‌رود و «جاوید شاه ، جاوید شاه» می‌گویند و مصدق فرار می‌کند.

وی  در پایان با طرح این پرسش که چگونه می‌شود که مصدق با چند میلیون دلار سقوط می‌کند، گفت: مردمی که در ۳۰ تیر از مصدق حمایت می‌کنند در ۲۸ مرداد از مصدق حمایت نمی‌کنند. چون مصدق قابلیت آن را نداشت که مردم را به خیابان‌ها بکشاند، مصدق مردم را نمی‌شناخت و جامعه ایران جامعه مذهبی بود و آیت‌الله بروجردی و آیت‌الله کاشانی نیز بعد از ۲۸ مرداد از شاه حمایت کردند و دلیل آن هم این بود که جامعه ان روز ایران و اصولاً ایران جامعه چند ملیتی است و شاه نماد وحدت بود و اگر شاه در آن زمان از ایران می‌رفت، ایران چند تکه می‌شد.

سیف‌زاده: مصدق قانون اساسی مشروطه را رعایت نکرد

حمید سیف‌زاده از دیگر سخنرانان این برنامه بود.وی طی سخنانی گفت: مصدق قطعاً کاری که می‌خواست انجام دهد را انجام داد، در ۲۵ شهریورسال ۳۲ در تهران اعلام می‌شود که قرار است تهران اشغال شود و نقل قول می‌کنند که از طریق همکاران مصدق این کودتا می‌خواست انجام بگیرد.اما در ۲۷ و ۲۸ شهریور چند نفر را توقیف می‌کنند و وقتی خبرنگاران از دولت می‌پرسند چرا توقیف کردند می‌گویند افرادی بودند که رزم‌آرا را ترور کردند و مصدق قصد داشت این فکر را جا بیاندازد که دنیا بر علیه من است و در ایران نیز همه بر علیه من هستند.

وی افزود: اینکه ما می‌گوییم کودتای ۲۸ مرداد کودتا نبوده است دلیلی بر این امر نیست که کشورهای خارجی دخالت نداشتند. وقتی یک قانون در مراجع رسمی تصویب می‌شود و به دولت فرستاده می‌شود دولت موظف آن را توشیح کند. مصدق وقتی حکم عزل را به او دادند باید توشیح می‌کرد اما این کار را نکرد.

سیف‌زاده از منظر خود به دلایل دیگری از اینکه کودتای ۲۸ مرداد کودتا نبوده است، پرداخت و گفت: مصدق در برگزاری رفراندوم انحلال مجلس دست به کار عجیبی زد. افرادی که قصد داشتند رأی بدهند باید اسم و نام خانوادگی آنها را در برگه رای می‌نوشتند و امضا می‌کردند. این بر اساس موازین بین‌المللی خلاف است.

وی با بیان اینکه جبهه ملی در حمایت اجرای قانون اساسی تشکیل شد گفت: هیچکس بعد از مشروطه مانند مصدق به قانون اساسی مشروطیت تجاوز نکرد. دکتر مصدق تمام اخبار و جریانات را در اختیار آمریکا گذاشته بود و در اردیبشهت ۳۲ تعداد ۵۶ نفر از اعضای فراماسون به ایران دعوت کرد که بعد از ۱۲ ساعت ۴۵ نفر به فرودگاه رفتند و به مبدا مهاجرت خود پرداز کردند و تمام وقایعی که در کودتا می‌خواست اتفاق بیافتد را به آمریکا و انگلیس گفت. طرح کودتای ۲۸ مرداد را مصدق ارائه داده بود و اینها باید بررسی شود.

منوچهر محمدی: مصدق بریده بود

منوچهر محمدی از دیگر سخنان این برنامه بود که طی سخنانی اظهارداشت: مصدق بعد از قیام ۳۰ تیر بریده بود نسبت به کودتا مقاومت نکرد و رادیوی ایران در روز ۲۸ مرداد درباره کود شیمیایی صحبت می‌کرد. بعد از کودتای ۱۲۲۹ سلطه انگلیس در ایران بلامنازع بود چون انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ در شوروی شده بود. شوروی به علت توجه به مسایل داخلی از دخالت در ایران خودداری کرد. البته آلمانی‌ها که به ایران آمدند به تشویق خود انگلیسی‌ها آمدند.

وی گفت: این دروغ بزرگ تاریخی است که رضاخان چون به آلمان گرایش پیدا کرد از ایران تبعید شد ، مأموریت رضاخان در ایران تمام شده بود. شوروی ۲ هدف در ایران داشت یکی اینکه به آبهای گرم خلیج فارس دسترسی پیدا کند و دوم اینکه به نفت شمال دسترسی پیدا کند.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه انگلیس قصد داشت سیطره خود را در ایران حفظ کند، گفت: انگلیس در ایران دو هدف داشت. نخست ایران سپری علیه هند باشد و دوم اینکه سلطه خود را در زمینه نفت در ایران حفظ کند و آمریکا نیز در ایران دو هدف داشت یکی اینکه در نفت ایران سهیم شود و دوم اینکه در برابر شوروی کمربندی ایمنی درست کند.

وی افزود: قوام با آمدن در سیاست دو هدف عمده داشت، یکی انحلال مجلس، دوم جدایی دین از سیاست بود که همین هدف را نیز مصدق ادامه داد، من هم اعتقاد ندارم که دکتر مصدق وابسته بود اما رجال عصر قاجار معتقد بودند ایران بدون تکیه بر یک قدرت مستقل قادر نیست استقلال خود را حفظ کند و این رجال نه به مذهبی‌ها اعتقاد داشتند و نه به مردم به همین دلیل مصدق در ۲۸ مرداد چاره‌ای غیر از تسلیم نداشت.

محمدی در پایان خاطرنشان کرد: ما نباید به خارجی‌ها اعتماد کنیم و مواظب این سیاست کشورهای استعماری باشیم که تفرقه بیانداز و حکومت کن را جدی بگیریم.

معتضد: بی‌پولی مصدق را به زانو درآورده بود

خسرو معتضد سخنران دیگر  نشست کودتای ۲۸ مرداد وجنگ نرم امریکا علیه نهضت ملی ایران با تاکید بر اینکه آنچه مصدق را به زانو درآورد بی پولی بود افزود دکتر مصدق در عوالم خوش قرن ۱۹ بود و امریکا را از عوالم آبراهام لینکون نگاه می کرد به باور وی دلیل گرایش مصدق به امریکا آنست که فکر می کرد امریکا آزادیخواه است. معتضد افزود مصدق اطلاعات دقیقی از بازار نفت نداشت و بسیار میهن دوست بود و امروز هم ما بر سر سفره نفت نشسته ایم . این استاد تاریخ تجاوز مصدق به قانون اساسی و انحلال مجلس را به دلیل شرایط فوق العاده و احساس خطر برای کشور از سوی وی دانست . معتضد با تاکید بر کاریزمای بالای مصدق افزود مصدق هیچ حقوق و مزایایی نمی گرفت و این خود دلیلی بر صداقت اوست .

انتهای پیام/