سروش افتراغ جدی با شریعتی دارد/روشنفکری نئولیبرال ایران با شریعتی مرزبندی دارد

به گزارش خبرنگار تاریخ خبرگزاری فارس، شهریار زرشناس در صحفه مجازی خود نوشت: مرحوم شریعتی وضعیتی دوگانه دارد از طرفی به لحاظ شخصیتی، انسانی آرمان‌گرا، صادق و مومن بر باورهای دینی است. اما اندیشه دینی او به دلیل تعلق مدرنیستی پررنگی که دارد گاهی دچار مشکل می‌شود.

نمی‌شود انکار کرد که مرحوم شریعتی مایه‌هایی از اگزیستانسیالیسم و نشانه‌هایی از تفاسیر مارکسیستی و منطق دیالکتیک داشت. اینها وجوه تعلقات مدرنی است که تفسیر او از دین را التقاطی می‌کند؛ اما آیا او مثل میرزاملکم یا میرزاحسن خان مستشارالدوله، دین را فقط دستمایه اقراض خودش می کند؟ من این باور را ندارم.

 شریعتی در جایی ایستاده که هم تعلق دینی دارد هم مدرن، اما در کتابهای اسلام‌شناسی‌اش تعلق مدرن پررنگ‌تر می‌شود و تفاسیرش از دین التقاطی می‌شود. در جایی دیگر اما رویکرد انقلابی و آرمانگرایانه و خلوص شخصیتی و صداقت مبارزاتی شریعتی، وجه انقلابی، شورانگیر و آرمانگرای اسلام را که فراموش شده بود برجسته می‌کند.

 شریعتی از مقطع زمانی ۱۳۴۵ تا پایان عمرش ـ دانسته یا نادانسته – نوعی اسلام آرمانگرای انقلابی را در میان جامعه‌ای که آماده شنیدن این سخنان بود مطرح کرد هرچند که تفسیر او از اسلام خیلی دقیق نیست اما شور انقلابی ایجاد کرد.

 روشنفکری التقاطی ایران یک پیوند و یک افتراغ با شریعتی دارد اما افتراغ جریان سروش نسبت به شریعتی پررنگ است. روشنفکری نئولیبرال ایران از اواخر دهه ۶۰ در مقابل آرمانگرایی انقلابی قرار گرفت و با شریعتی که از جهاتی تجسم آرمانگرایی انقلابی بود مرزبندی کرد. چرا که شریعتی وجوه سیاسی و انقلابی اسلام را برجسته کرد و به میان مردم آورد.

اواخر دهه ۶۰ و اوایل ۷۰ جریان رفرمیست یا اصلاح‌طلبان نئولیبرال با این هدف که انقلاب اسلامی را از آرمانگرایی انقلابی تهی کنند، عبور از شریعتی را ترویج کرد. برای عبور از انقلابی‌گری اسلامی باید اول از شریعتی گذشت چون امام بزرگتر از آن است که حذف شود. اینها به معنی تایید همه آراء و تفاسیر شریعتی نیست اما غرضِ جریان نئولیبرال از حمله به شریعتی حمله به آرمانگرایی انقلابی بود.

انتهای پیام/