عمق استراتژیک روابط ایران و ترکیه، فرهنگی است

حسین دیدبان، وابسته فرهنگی ایران در ارزروم ترکیه در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، روابط ایرانیان و ترکان را پیشینه دیرینه‌ای عنوان کرد تا آنجا که قدمت موضوع به افسانه‌های ملی و حتی میتولوژی‌ها می‌پیوندد و نزدیکی هرچه بیشتر اقوام ترک و ایرانیان به قلمرو حاکمیت‌های ایرانی و تشکیل سلسله پادشاهان و حتی امرای محلی با پذیرش فرهنگ اسلامی، ایرانی و فرهنگی این دو قوم برمی‌گردد که در این مسیر، می‌توان ادعا کرد دوستی و همزیستی ایرانیان و ترکان در کنار یکدیگر هرگز رنگ و بوی بیگانگی نداشته است.

تسنیم: در خصوص روابط دو کشور دوست و همسایه ایران و ترکیه بگویید؟

ترکیه با ایران ۵۶۰ کیلومتر مرز زمینی دارد. هر دو کشور از سا‌ل‌های دور تاکنون، دارای مشترکات فرهنگی بسیاری هستند به گونه‌ای که می‌توان سطح روابط بین آنان را مطلوب ارزیابی کرد. وجود مفاخر بزرگ ایرانی از جمله نفوذ گسترده آثارشان در ترکیه، گذراندن بخشی از عمرشان در ترکیه و یا قرار داشتن مقبره‌شان در این کشور از مشترکات فرهنگی ایران و ترکیه است.

مذهبی‌ترین شهر ترکیه (ارزروم) است. منطقه شرق ترکیه ارزروم دارای ۷ میلیون نفر جمعیت است که این تعداد، بخشی از آن شیعه نشین و بخشی دیگر براردارن اهل سنت، هستند. نکته قابل توجه اینجاست که ترک‌زبانان علاقه بسیاری به ایران و فرهنگ ایرانی دارند.

جایگاه و اهمیت توسعه فرهنگی

توسعه فرهنگی در هر کشور با کشورهای دیگر را متفاوت است؛ یک کشور می‌تواند مبتنی بر سنت‌های تاریخی خود، توسعه فرهنگی خاص خود را داشته باشد و در راستای آن رویکرد تعاملی با دیگر فرهنگ‌ها را در دستور کار قرار دهد. سرمایه‌های ما همان مشترکات فرهنگی فی مابین است که با ما قرابت دارند، ایران و ترکیه دارای زمینه‌های مشترک فرهنگی زیادی هستند؛ هر دو کشور دارای یک سابقه دیرینه تمدنی، تعاملی و تبادل فرهنگی در ادوار گذشته بوده و هستند گرچه این تبادلات فراز و نشیب داشته، اما عمق استراتژیک روابط با ترکیه، فرهنگی است.

تسنیم: فرهنگ و مذهب مردم ترکیه به چه صورت است؟

بخش عمده‌ای از جمعیت این کشور را مسلمانان تشکیل می‌دهند و این در حالی است که اسلام در نقاط مختلف ترکیه تفاسیر مختلفی دارد، برخی از شهرها شیعه‌نشین هستند و انجمن علمای این شهرها به طور مرتب برنامه‌های دینی و قرآنی اجرا می‌کنند و در ماه‌های محرم و رمضان برنامه مختلفی را برگزار می‌کنند. صلح، دوستی و همزیستی مسالمت‌آمیز بین شیعیان و اهل سنت ارزروم کاملاً مشهود است و هیچ گونه اختلافی میان آنان وجود ندارد.

تسنیم: در خصوص فعالیت‌های نمایندگی فرهنگی ایران در ارزروم بگویید.

در توسعه روابط فرهنگی دو کشور، احترام به ارزش‌ها و نگرش‌ها و توجه به انتظارات یکدیگر بسیار مهم است که تعامل و سطح روابط نمایندگی فرهنگی ایران با سایر دستگاه‌های ارزروم و شهرهای منطقه شرق ترکیه به طور مطلوب به نحو شایسته است.

نمایندگی فرهنگی ایران در ارزروم توانسته با توجه به جایگاه و رشد علمی روزافزون و ظرفیت‌های موجود در دانشگاه‏های شرق ترکیه به انجام فعالیت‌های علمی ـ دانشگاهی بپردازد.

در حوزه فعالیت نمایندگی فرهنگی ایران در ارزروم، تعداد ۳۰ دانشگاه وجود دارد که به تعلیم و تربیت ۱۵۰ هزار دانشجو در تمامی مقاطع لیسانس، فوق لیسانس و دکتری می‌پردازد؛ تمامی این مراکز علمی از اساتید زبان فارسی برخوردارند.

آموزش زبان فارسی به دانشجویان غیر ایرانی دانشگاه‌های ارزروم

در حوزه زبان فارسی دانشگاه‌های ارزروم ترکیه، کرسی‌های زبان و ادبیات فارسی فعال بود و از قدیمی‌ترین این کرسی‌ها، زبان و ادبیات فارسی ترکیه است. برای متقاضیان رشته‌هایی چون ادبیات ترکی، الهیات، تاریخ و بین‌الملل دو یا چهار واحد درسی زبان و ادبیات فارسی در نظر گرفته شده است تا علاوه بر تحصیل در رشته موردنظر، مهارت‌های شایسته در بحث زبان فارسی را دریابند.

هدف اساسی در برنامه آموزش زبان و ادبیات فارسی در ارزروم، ایجاد مهارت‌های کافی در زمینه‌های مختلف ادبی و بلاغی و دستوری و اصطلاحات علوم مختلف در متون ادبیات فارسی در سطحی که پژوهندگان بتوانند کارهای تحقیقاتی را از این طریق به نحو ارزنده‌ای انجام دهند، است.

تسنیم: برای تدریس زبان و ادبیات فارسی در ارزروم از اساتید ایرانی بهره گرفته شده است یا ترک‌زبان؟

زبان فارسی در این منطقه بسیار فعال و علاوه بر دانشجویان، شهروندان این شهر علاقه‌مند به یادگیری این زبان شیرین هستند؛ این در حالی است که زبان فارسی بستر معرفی فرهنگ و تمدن ایران‌زمین را به جهانیان مهیاء می‌کند، بنابراین از هم از اساتید ایرانی و هم از اساتید ترک‌زبان، بهره‌ می‌گیریم.

مبنای کار اصلی ما، آماده ساختن متخصصان و صاحب نظران در رشته زبان و ادبیات فارسی در بحث «مکالمه» است؛ تقویت مکالمه دانشجویان غیر ایرانی زبان فارسی، نقش بسیار مهمی در تثبیت و توسعه جایگاه کشور در منطقه و جهان دارد.

کمبود استاد زبان فارسی در ارزروم و ضرورت اعطای بورس تحصیلی

با توجه به علاقه‌مندی دانشجویان ترک زبان به زبان فارسی، اکنون نیازمند اساتید متخصص زبان فارسی هستیم از این رو، لازم است تا به تعدادی از دانشجویان و استادان زبان فارسی ارزروم، بورس تحصیلی اعطاء کنیم.

برگزاری نشست‌های ادبی در خصوص مفاخر و مشاهیر ایران چون «سعدی» و «حافظ» از دیگر برنامه‌های نمایندگی فرهنگی ایران در ارزروم است که اغلب هر ۴۰ روز یک بار در یکی از دانشگاه‌های این شهر، دایر می‌شود.

اکنون درصدد برگزاری نشست ادبی با موضوع «مولوی» و «سعدی» در روزهای ۱۹ و ۲۲ مهرماه سال جاری هستیم که طبق روال گذشته جهت سخنرانی و ارائه مقالات از اساتید ایرانی و ترک زبان بهره خواهیم گرفت.

تسنیم: مهم‌ترین اقدامات نمایندگی فرهنگی ایران در ترکیه چیست؟

توسعه همکاری‌های علمی ـ دانشگاهی را از مهم‌ترین اقدامات نمایندگی فرهنگی ایران در ترکیه است. انعقاد موافقت‏نامه‏های فرهنگی با دانشگاه‌های این کشور که مبنای روابط فرهنگی در راستای توسعه همکاری‌های علمی ـ دانشگاهی است، از مهم‏ترین فعالیت‏ اقدامات نمایندگی فرهنگی ایران به شمار می‌رود.

راه‌اندازی اتاق ایران در دانشگاه ارزروم

راه‌اندازی اتاق ایران، همکاری با مراکز علمی و دانشگاهی و تجهیز آنها، همکاری با انجمن‌های مرتبط با زبان و ادبیات فارسی، تهیه بانک اطلاعات زبان و ادبیات فارسی به منظور ارتباط گسترده با فارغ‌التحصیلان خارجی زبان و ادبیات فارسی و ایران‌شناسی از دیگر برنامه‌های مهم این نمایندگی فرهنگی است.

تسنیم: زمینه نزدیکی روابط دو کشور از چه راه هایی مهیا می‌شود؟

تبریز و ارزروم از دیرباز و در تاریخ مناسبات دو کشور ایران و ترکیه، همکاری‌های نزدیکی در حوزه‌ها و بخش‌های مختلف با یکدیگر داشته‌اند که این روابط زمینه‌ساز نزدیکی هرچه بیشتر شهروندان این دو شهر به هم شده است؛ اغلب نزدیکی این روابط از طریق خواهرخواندگی دو شهر صورت می‌گیرد.

دو شهر تبریز و ارزروم به عنوان خواهرخوانده‌های فرهنگی به منظور تقویت همکاری‌های دوجانبه، سطح مناسبات و همکاری‌های خود را طی سال‌های اخیر آغاز کردنده‌اند که در این مسیر، توانستیم نمایشگاه دائمی ایران‌شناسی و تبریزشناسی را در این شهر برپا کنیم.

کارآمدترین روش داد و ستد فرهنگی

ارتباط با نخبگان و اندیشمندان کارآمدترین روش داد و ستد فرهنگی به شمار می‌رود که در راستای آن می‌توان به چاپ و نشر کتاب به زبان‌های گوناگون در زمینه‌های فرهنگ ایرانی ـ اسلامی پرداخت. از سال ۱۳۹۴ تا ابتدای سال جاری، تعداد ۱۰ عنوان کتاب با همکاری وابستگی فرهنگی ایران در ارزروم، اعم از «شاهنامه»، «فاطمه اسوه بشر»، «مهاجر کوچک» و … به زبان ترکی ترجمه و به چاپ رسیده است. نمایندگی فرهنگی ایران با اتفاق این مهم، از نشر آثار ترجمه شده در خارج از کشور و تأمین دسترسی مخاطبان به این آثار اقدام می‌کند.

همچنین، تعداد پنج شماره از فصلنامه علمی ـ پژوهشی «نسیم شرق» به چاپ رسیده است. این فصلنامه از سوی کرسی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آتاتورک ارزروم با مشارکت وابستگی فرهنگی ایران با ارائه مقالاتی از استادان، پژوهشگران، منتقدان، صاحب‌نظران و دانشجویان دوره‌های دکتری و کارشناسی ارشد در ارزروم منتشر می‌شود.

برگزاری سمینارهای علمی ـ دانشگاهی با همکاری اتحادیه نویسندگان ارزروم، برنامه‌های ویژه نوروز، حضور در فضای مجازی و فراخوان برنامه‌های نمایندگی فرهنگی ایران از طریق پست الکترونیکی، ایجاد پایگاه‌های اینترنتی زبان وادبیات فارسی و ایران‌شناسی، مرکز آموزش زبان فارسی و دوستداران زبان و ادبیات فارسی را از دیگر اقدامات وابستگی فرهنگی کشورمان در ارزروم است.

فرهنگ همزیستی دینی

کنفرانس وحدت و اجتناب از خشونت و افراطی‌گری با عنوان «فرهنگ همزیستی دینی» به همت وابستگی فرهنگی ایران در ارزروم برگزار شد. این سمینار با توجه به سخنان رئیس جمهوری کشورمان مبنی بر اینکه ایران پرچم‌دار مبارزه با افراطی‌گری و خشونت است صورت گرفت؛ در این کنفرانس که آیت‌الله بی‌آزارشیرازی، عضو شورای عالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و محمود واعظی، عضو هیأت علمی دانشکده الهیات دانشگاه تهران به عنوان سخنرانان اصلی مراسم بودند، از استقبال خوبی از سوی همگان برخوردار شد و دریافتیم زمینه مناسبی برای اتفاق این مهم فراهم است.

حضور در رسانه‌های جمعی ارزروم

اغلب شبکه‌های ارزروم محلی است به همین منظور، در شبکه‌های اجتماعی به ویژه فیس بوک فعالیت داریم؛ اکنون صفحه مرکز آموزش زبان فارسی ارزروم در این شبکه اجتماعی، دارای ۲۰۰۰ نفر عضو است که از طریق آن، در جریان آموزش این رشته تحصیلی در دانشگاه‌ها و مراکز علمی این شهر قرار می‌گیرند.
بانک اطلاعاتی در خصوص زبان فارسی ایجاد کرده‌ایم که در آن، مستندات، خاطرات و عکس‌های فارسی‌آموزان (دانشجویان و اساتید) منتشر می‌‌شود.

تسنیم: تعامل با نهادهای قرآنی به چه صورت است؟

به منظور تعامل با نهادهای قرآنی و در راستای هم‌افزایی هرچه بیشتر به منظور گسترش فعالیت‌های قرآنی، طی سال‌ گذشته گروه‌های تواشیح و قاریان قرآن کریم به این شهر مذهبی، عزیمت کردند که علاوه بر اجرا در شبکه‌های محلی بلکه، در میدان اصلی شهر به اجرای برنامه پرداختند.

به طور کلی، عملکرد وابستگی فرهنگی ایران در اعتمادسازی و ایجاد روابط دوستی و عاری از خشونت در ارزروم را مثبت است. اهم فعالیت‌های نمایندگی‌های فرهنگی ایران در خارج از کشور، شفاف، روشن و رسمی است و تاکنون توانستیم جهانی عاری از خشونت را سرلوحه کار خود قرار دهیم و با کشورهای جهان روابط مثبت داشته باشیم؛ امید است همواره بتوانیم به روند قانون‌گرایی و اعتمادسازی در اقصی نقاط دنیا به ویژه شهر مذهبی ارزروم، ادامه دهیم.

انتهای پیام/