فقه‌الرضا(ع) کتابی که به نقلی مؤلف آن امام رضا(ع) است

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران تسنیم«پویا» در ادامه معرفی کتابهای مربوط به امام رضا(ع) به کتاب فقه‎الرضا(ع) خواهیم پرداخت که طبق نقلهایی مؤلف آن امام رضا (علیه‌السلام) است.

مولى مهدى بن ابى ذر نراقى یک نسخه از این کتاب را به خط خود استنساخ کرده و بر آن نوشته است: من این نسخه را از روى نسخه‌‏اى نوشتم که یا به خط خود امام(ع) و یا توسط بعضى از معاصرین آن حضرت از روى خط ایشان نوشته شده است.

این کتاب تا قبل از علامه مجلسى بین اصحاب رایج نبود. وى این کتاب را در «بحار الأنوار» آورد و به آن استناد کرد و در این باره نوشت: کتاب فقه‌الرضا(ع) را من از طریق سید فاضل و محدث، قاضى امیر حسین نقل مى‏‌کنم، او (قاضی امیرحسین) مى‌‏گوید: در زمانى که من در مجاورت خانه خدا زندگى مى‏‌کردم عده‌‏اى از اهل قم براى حج آمدند و به همراه آنها کتابى قدیمى بود که تاریخ آن به زمان امام رضا(ع) باز مى‏‌گشت و بر آن کتاب خط امام(ع) و اجازه بسیارى از فضلا و علما به چشم مى‌‏خورد و براى من یقین حاصل شد که این کتاب متعلق به آن حضرت است؛ بنابراین از روى آن کتاب یک نسخه نوشتم». همچنین در نسخه‏ موجود در مشهد مقدس، آمده است «این کتاب را امام هشتم براى محمد بن سکین نوشته است».

بعد از علامه مجلسى، میرزا عبدالله افندى صاحب« ریاض» و سید مجاهد صاحب« مفاتیح الأصول» و شیخ بحرانى و فاضل کاشانى و محقق نراقى نیز این کتاب را تأیید و روایات آن را در کتابهاى خود نقل کرده‏‌اند.

برخى مانند شیخ حر عاملی، سید خوانساری، وحید بهبهانی و سید حسن صدر این کتاب را تالیف امام رضا(ع) نمى‌‏دانند. سید حسن صدر اینگونه استدلال مى‏‌کند: ۱- اگر این کتاب به امام رضا(ع) تعلق داشت، چرا هزار سال از آن خبرى نبود و چهار امام بعد از امام رضا(ع) نیز به آن اشاره‌‏اى نداشته‌‏اند، در غیر این صورت در میان اصحاب و علما مشهور مى‌‏شد و حداقل نام آن را در کتب روایى خود مى‏‌آوردند. ۲- در این کتاب کلماتى آمده که بعید است از امام رضا(ع) باشد، مانند: «من روایت مى‌‏کنم» یا« روایت شده است» یا «روایت مى‏‌کند» یا «ما روایت مى‏‌کنیم» و این شکل بیان از سیاق کلمات امامان معصوم(ع) نیست. ۳- در این کتاب احکامى آمده که مخالف صریح مذهب است، مانند: «به جاى مسح پا مى‏‌توان پا را شست» و اینکه «اگر پوست میته را دباغى کنیم مى‏‌توانیم با آن نماز بخوانیم» و اینکه «اگر در ظرف آب خمر بریزد مى‏‌توان با آن وضو گرفت» و «در نکاح حضور شاهد لازم است» و یا اینکه « سوره‏ قل أعوذ برب الناس و قل أعوذ برب الفلق‏ جزو قرآن نیست».

ساختار کتاب به صورت ابواب فقهی دسته‌بندی شده است، از جمله باب اوقات نماز، باب تیمم، باب اذان و اقامه، باب نمازهای واجب، باب نماز عیدین، باب نماز کسوف، باب نماز شب، باب نماز جماعت، باب اعتکاف، باب زکات، باب روزه و …

در روایتی از این کتاب در باب اوقات نماز از امام رضا(ع) نقل شده: «اعْلَمْ یَرْحَمُکَ اللَّهُ أَنَّ لِکُلِّ صَلَاهٍ وَقْتَیْنِ أَوَّلٌ وَ آخِرٌ فَأَوَّلُ الْوَقْتِ رِضْوَانُ اللَّهِ وَ آخِرُهُ عَفْوُ اللَّه‏؛‌ خدا رحمتش را بر تو جاری کند، بدان برای هر نمازی دو وقت است: وقت اول و آخر؛ خشنودى خداوند در بجا آوردن نماز در اول وقت است و اگر در آخر وقت ادا کنند خداوند عفو فرماید».

همچنین در باب ربا از حضرت روایت شده است: «أَنَّ الرِّبَا حَرَامٌ سُحْتٌ مِنَ الْکَبَائِرِ وَ مِمَّا قَدْ وَعَدَ اللَّهُ عَلَیْهِ النَّارَ فَنَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْهَا وَ هُوَ مُحَرَّمٌ عَلَى لِسَانِ کُلِّ نَبِیٍّ وَ فِی کُلِّ کِتَابٍ؛ ربا حرام و پلید و از گناهان کبیره بوده و از گناهانى محسوب مى‏‌شود که خداوند آن را به آتش تهدید کرده است، پس از آن به خداوند پناه مى‌‏بریم و ربا از زبان هر پیامبر و در هر کتاب آسمانى حرام شده است».

انتهای‎پیام/