گزارش بازدید نمایندگان سازمان جهانی بهداشت از خدمات ایران در مقابله با کرونا

دکتر محمد آسایی، مشاور وزیر بهداشت در امور بهداشتی، در نشست خبری که به صورت ویدئوکنفرانس برگزار شد، گفت: از ابتدای شیوع و شناسایی بیماری کووید۱۹ در کشورمان، تمامی اقدامات ایمنی در مرزهای هوایی و زمینی کشور مهیا شد.

وی افزود: باتوجه به اینکه تعداد زیادی از مسافران و زائران پاکستانی و افغانستانی هنگام بروز بیماری در حال بازگشت به کشورهایشان بودند و از سوی دیگر هموطنان ما نیز که مسافر این کشورها بودند، خواستار بازگشت به ایران بودند،خانه از همان زمان نقاط قرنطینه ‌ای در دو طرف مرزها ایجاد شد و افراد در آن نقاط مورد غربالگری قرار می ‌گرفتند.

وی افزود: موارد مشکوک بیماری در قرنطینه بررسی می ‌شدند و به محض ورود به کشور ثانی مجددا تا ۱۴ روز تحت پیگیری قرار می‌ گرفتند و ما در وزارت بهداشت به طور مرتب و منظم با وزارتخانه های خارجه افغانستان و پاکستان در ارتباط بودیم تا مشکلی پیش نیاید.

دکتر آسایی با اشاره به همکاری وزارت امور خارجه با وزارت بهداشت در این خصوص اظهار کرد: دفتر روابط بین الملل وزارت بهداشت همکاری خوبی با وزارت امور خارجه و سفارتخانه های مستقر در کشورمان دارد. تاکنون ۳ جلسه با سفارتخانه‌ ها داشتیم و اعضای سفارتخانه ‌ها در جریان برنامه‌ های جمهوری اسلامی ایران در زمینه مقابله با کرونا قرار گرفته ‌اند و این موضوع باعث شد نگرانی آنها کاهش پیدا کند. از سوی دیگر بیمارستان‌ هایی برای پذیرش اتباع خارجی مشخص کردیم و فرصت را مناسب دانستیم تا نیازها و همکاری ها برای کشورها را مطرح کنیم و بحث همکاری های علمی و تامین و تجهیز تجهیزات را با این کشورها در میان گذاشتیم. در واقع، باب همکاری های علمی و تامین تجهیزات پزشکی را باز کردیم و از تجارب سایر کشورها بهره مند شدیم و با سازمان‌های بین ‌المللی، چین و سازمان جهانی بهداشت ارتباط برقرار کردیم و مرجع اطلاعات را در اختیار پزشکان قرار دادیم.

به گفته دکتر آسایی، با توجه به تجربه ۲ ماهه جمهوری اسلامی ایران، ما نیز حرف های زیادی برای گفتن داریم و به زودی نتایج تحقیقات و تجاربمان را به زبان انگلیسی در اختیار سازمان‌های بین المللی قرار خواهیم داد و به گفته سازمان جهانی بهداشت، تجارب ایران در مقابله با کرونا برای سایر کشورها قابل استفاده است.

دکتر آسایی در ادامه این نشست مجازی، درخصوص بازدید تیم سازمان جهانی بهداشت از خدمات ایران در زمینه کرونا، گفت: از دوم تا ۱۱ ماه مارس، مجموعی از نمایندگان خبره سازمان جهانی بهداشت از خدمات ایران در زمینه مقابله با کرونا بازدید کردند و گزارشی ارائه دادند. در زمینه مدیریت و بهره وری برای آنها این موضوع حائز اهمیت بود که جلسات ستادملی مقابله با کرونا با حضور رییس جمهور و اعضای هیات دولت انجام می شود، ساختار بسیار قوی نظام سلامت و نیروهای مسلح و بسیج سپاه پاسداران برای آنها بسیار مورد توجه قرار گرفت. تلاش جمهوری اسلامی برای جذب نظرات کارشناسانه سازمان جهانی بهداشت، استفاده از ظرفیت شبکه بهداشت در مقابله با بیماری و همچنین، آغاز برنامه بسیج ملی مقابله با کرونا، نیز از جمله محورهایی بود که نظر مثبت نمایندگان سازمان جهانی بهداشت را جلب کرد. در زمینه درمان، استفاده از تخت های خاص در برخی بیمارستان ها برای مهار بیماری کرونا و تجارب ازشمند بالینی متخصصان ایرانی در مراکز درمانی مورد توجه قرار گرفت. در حوزه تشخیص آزمایشگاهی نیز از انستیتو پاستور ایران بازدید داشته و از این اقدامات قدردانی کردند. چراکه تعداد آزمایشگاه ها در سراسر کشور افزایش پیدا کرد و در حال حاضر ۹۰ آزمایشگاه در سراسر کشور آمادگی انجام تست های تشخیصی کرونا را دارند که در هفته آینده این آزمایشگاه ها به ۱۰۰ مرکز خواهد رسید و بعد اعلام کردند که ایران این توانایی را دارد که در زمینه تشخیص کرونا به سایر کشورها کمک کند.

وی ادامه داد: در زمینه پیشگیری و کنترل عفونت نیز اعلام کردند که این کنترل باید تقویت پیدا کند، در عین حال، مدیریت کلان بهداشتی، و درگیری و انگیزه بالای نیروهای ارائه خدمت، مشارکت و همراهی اصحاب رسانه، مشارکت مردم، اطلاع رسانی در رسانه ملی و شبکه های مجازی و همراهی رهبران مذهبی نیز از جمله مسائلی بود که مورد توجه سازمان جهانی بهداشت قرار گرفت.

وی گفت: همچنین، بسیج ملی کرونا، طرح فاصله گذاری اجتماعی، تعطیلی مدارس و دانشگاه ها و اجتماعات، محدودیت های ورودی و خروجی شهرها و غربالگری ها، تامین دارو و تجهیزات پزشکی، تولیدات داخلی و پژوهش های محققان ایرانی نیز از مواردی بود که مورد توجه این نمایندگان قرار گرفت. امیدواریم ارتباط ما با سازمان جهانی بهداشت به عنوان مرجع علمی تمامی ابعاد بهداشتی، ادامه پیدا کند. ما به صورت روزانه با سازمان جهانی بهداشت تماس داریم و جا دارد از این سازمان برای کمک هایی که به ایران و سایر کشورهای ارائه می دهد، قدردانی کنم.

وی ادامه داد:‌ طرح هر خانه یک پایگاه سلامت به دلیل شیوع کرونا به تعویق افتاد و ای کاش این طرح را در همه استان‌ها اجرایی کرده بودیم و از هر خانه یک نفر رابط بهداشت داشتیم تا در داخل خانه تمام موازین را به طور کامل اجرا می کرد و در پیشگیری و مراقبت از سلامت اعضای خانواده فعال بود. این طرح تاکنون در سه استان قزوین، سمنان و کاشان اجرایی شده است و با توجه به تجربیات این سه استان برخی شهرها هم این برنامه را آغاز کردند که به طور حتم در پیشگیری از بیماری ها بسیار کمک کننده هستند.

وی در پاسخ به سوالی درباره محافظت از کادر درمانی در ایران و سایر کشورها، اظهار کرد: محافظت از نیروی انسانی از ابتلا به بیماری‌ هایی مثل کرونا در دستورالعمل‌ های اکثر کشورهایی است که ما مطالعه می‌ کنیم. یکی از موارد بسیار مهم نه تنها محافظت؛ بلکه ارتقای علمی و توجه به نیازهای نیروی انسانی در بحران کروناست که در این شریط، خیلی بیشتر به این عزیزان نیاز داریم. اینها از مسائلی است که سیاستمداران باید به آن توجه کافی کنند.

دکتر آسایی یادآور شد: تعداد فوت یا ابتلای نیروهای درمانی در کشورهای مختلف، متفاوت بوده، چراکه میزان محافظت هم متفاوت است. در شبکه های اجتماعی دیدید که در آمریکا به جای گان از کیسه زباله استفاده می ‌کنند و قطعا همه کشورها فوت شدگانی در نیروهای درمانی مبارزه با کرونا دارند؛ اما آمار مشخص و مقایسه ‌ای اکنون وجود ندارد، ما شاید در هفته ‌های اول به میزان کافی وسایل پیشگیری و محافظتی نداشتیم، اما اکنون تمام نیروهای بهداشتی وسایل محافظتی ماسک، کلاه، دستکش و گان‌های مخصوص دارند، استفاده از این لباس های پلاستیکی بسیار دشوار است و امیدواریم تعداد بیماران و فوتی‌ها در سیستم بهداشتی درمانی با محافظت و شیف‌ بندی‌های مناسب، کم شود؛ چراکه یک نیروی انسانی که ۸ ساعت کار می‌ کند، باید با تدابیری استراحت کند و در بخش های ویژه نیازمند نیروهای توانمند هستیم.

مشاور وزیر بهداشت در امور بهداشتی با اشاره به اقدامات کشور چین در مهار کرونا، افزود:‌ مساله‌ مهم تجربه چین، کشف، گزارش‌دهی، ایزوله کردن و درمان فوری بود که این اقدامات را در رئوس برنامه‌های اجرایی خود قرار داد. همچنین حمایت سیستم اجرایی چین به صورت مؤثر و هماهنگ، هم‌ دوش با ارائه خدمات بهداشتی درمانی از اهمیت خاصی برخوردار بود. به طوری که نیروی انسانی را خیلی زود از سایر استان‌ها در طول مدت کوتاهی در ووهان مستقر کرد و ۴۲ هزار نیروی پزشکی و پیراپزشکی در ووهان مستقر شدند و درمان رایگان را برای همه بیماران اتخاذ و ۹۰۰۰ تخت بیمارستانی ایجاد کرد. همچنین، برنامه پیگیری، غربالگری، قرنطینه و به ویژه ردیابی افراد نزدیک به بیماران بستری را در دستور کار قرار داد و در ۸ روز گزارش اپیدمیولوژی را اعلام کرد و کیت های تشخیصی را در ۱۶ روز به تولید انبوه رساند. حتی مبلغ ۲۰ میلیون دلار به سازمان جهانی بهداشت کمک کرد که این اقدام بزرگی بود.

دکتر آسایی با بیان اینکه کره جنوبی در مبارزه با کرونا موفق بوده است،‌ گفت: کره جنوبی از دیگر کشورهایی بود که تجربیات خوبی داشت و با ۹۳۳۰ مورد مثبت و ۱۳۲ مورد مرگ با این بیماری دست و پجه نرم می‌کرد که با توجه کافی به سیستم مراقبت‌های اولیه بهداشتی و غربالگری به موقع و بهره‌ گیری از ارتباط بین نظام مراقبت‌های اولیه بهداشتی و بیمارستان‌ها و تست گسترده و گروه بندی بیماران، در مقابله و مهار کرونا بسیار موفق بود، همچنین شاهد مشارکت مردم در کره جنوبی بودیم و بیماران مسن یا مبتلایان به بیماری های زمینه ای را اولویت نمی ‌دادند. هر چند از نظر انسانی این درست نیست، اما وقتی کمبود وجود داشت، چاره ‌ای نداشتند و به مردم به شکل شفاف اخبار را می ‌گفتند. ضمن اینکه عدالت دسترسی همگان به تست، یکی دیگر از موارد مورد توجه در کره جنوبی بود.

وی با بیان اینکه در سنگاپور ۶۸۳ مورد مثبت مبتلا به کرونا و ۲ مورد مرگ داشتند و موفق عمل کردند، تصریح کرد: در سنگاپور ۷۰ درصد بیماران بهبود پیدا کردند و در این کشور که کشوری کوچک است، ۹۰۰ مرکز بهداشتی و درمانی فعالیت کردند که  نکته بسیار حائز اهمیت این بود که با اپلیکیشنی بیماران بهبودیافته را هر روز چکاپ می‌کردند و این افراد درجه حرارت بدن و وضعیت سرفه و تنگی نفس را اعلام می کردند و در صورتی که کسی گزارش نمی ‌داد، مورد پیگیری قرار می گرفت و اگر این افراد از منزل خارج می شدند، اپلیکیشن، هشدار اعلام  می‌کرد و در مجموع این کشور مدیریت بخش خصوصی و دولتی و همکاری بین بخشی را فعال کرد.

دکتر آسایی در پاسخ به این سوال که چرا تجربه بی‌بدیل کشور تحت عنوان «نظام شبکه» را به سازمان جهانی بهداشت برای استفاده در سایر کشورها  پیشنهاد نمی‌دهیم و چرا کشورهای اروپایی از چنین سبک غربالگری استفاده نکردند، گفت: بنده افتخار این را داشتم که ۳۰ سال قبل در نظام شبکه بهداشتی درمانی کشور سرباز کوچکی باشم. ۲۰ سال هم در سازمان جهانی بهداشت انجام وظیفه می‌کردم؛ البته نمی‌توان به یقین گفت که کشورهای اروپایی از این مراقبت های اولیه بهداشتی استفاده نکردند؛ چرا که سرعت بیماری به حدی زیاد بود که غافلگیر شدند.

 رییس گروه جمع آوری اطلاعات و مستندات بیماری کووید ۱۹ ، افزود:‌ نمی‌گویم که سیستم مراقبت بهداشتی ما از همه کشورهای اروپایی بهتر است، اما واقعیت این است که به هیچ وجه سیستم مراقبت های بهداشتی اولیه ما را با اسپانیا و ایتالیا مقایسه نکنید، بدون تردید مراقبت‌های بهداشتی ایران برتر از بسیاری از این کشورهای اروپایی است و ۳۳ هزار بهورز و کارکنان بهداشتی و ماماها و مراقبان سلامت در شهرها به عنوان سربازان بهداشتی در یک ماه گذشته خدمات بسیار ارزنده‌ای ارائه کرده‌اند.

دکتر آسایی ادامه داد: در شهرها هر مراقب سلامت ۲۵۰۰ نفر جمعیت تحت پوشش دارد یا در هر روستا هر بهورز ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ نفر را پوشش می ‌دهد و با تماس تلفنی جویای احوال این افراد بودند و به منظور بیماریابی فعال تماس برقرار شد و یافتن ناقلان سالم و مشکوک و مشاوره به اطرافیان آلوده از دیگر برنامه ها بود و ۴۷۶ هزار نفر از این افراد که به مراکز درمانی مراجعه نکردند با روش بیماریابی فعال به مراکز بهداشتی و درمانی فراخوانده شدند. همچنین، در زنجان ۲۰ درصد اطرافیان بیمار آلوده که مبتلا بودند و اطلاع نداشتند، شناسایی شدند و شاید این افراد اگر در خانه می ماندند جانشان را از دست می‌دادند. وقتی از مرکز بهداشت با شما تماس می گیرند، احساس دلگرمی می‌کنید و استرس افراد کاهش پیدا می کند.

مشاور وزیر بهداشت در امور بهداشتی در ادامه اظهار کرد: ارتباط بین مرزها و افراد اگر کنترل نشود، قطعا دود آن به چشم دیگران خواهد رفت. در نتیجه کشورها باید به هم کمک کنند و نقاط ضعف کشورهای همسایه سنجیده شده و در موقع مناسب هر نوع کمکی انجام شود. یعنی قرار نیست خیال ما راحت باشد که اگر بیماری در ایران یا کویت کنترل شده، بیماری تا ابد کنترل شده است.

به گفته دکترآسایی، اکنون ۵ نقطه مرزی تحت کنترل قرار گرفته اند و مسافران قانونی در اردوگاه‌هایی که در نظر گرفته شده است مورد بررسی قرار می‌گیرند؛ اما نمی‌توان از تعداد افرادی که به شکل غیر قانونی وارد می‌شوند چشم پوشی کرد. تمامی موارد توسط وزارت بهداشت ایران بررسی شده و گزارش آن در اختیار وزارت بهداشت کشورهای افغانستان و پاکستان قرار خواهد گرفت.

وی در پاسخ به سوالی در مورد چرایی پایین بودن آمار سایر کشورهای همسایه، ادامه داد: حدود ۵۷ هزار مورد مثبت در ۲۱ کشور منطقه وجود دارد و ۳۲۵۳ مورد مرگ اتفاق افتاده که اکثر آن از ایران گزارش شده است. حالا آیا نظام بهداشت و درمان ما از سایر کشورها ضعیف‌تر است؟ قطعا این طور نیست. می‌دانیم که جایگاه ما نسبت به کشورهای همسایه بالاتر است اما چه اتفاقی می‌افتد که در عراق گفته شده ۵۰ مرگ یا در لبنان ۱۲ مرگ اتفاق افتاده یا لیبی هیچ مرگی نداشته است. آیا می‌توان گفت کشوری که سال‌هاست در جنگ و نا به سامانی داخلی به سر می‌برد، از ویروس کرونا عاری باشد؟  این موضوع سبب می‌شود به این فکر کنیم که یا نظام اطلاع رسانی آنها مشکل دارد و یا تعداد موارد ابتلا و مرگ ناشی از کرونا مخفی مانده است.

دکتر آسایی با بیان این که امروز نشستی به صورت ویدیو کنفرانس میان وزای بهداشت کشورهای مدیترانه شرقی برای انتقال تجربیات برگزار خواهد شد،‌ تصریح کرد: از مهم ترین مباحثی که شخص وزیر بهداشت کشورمان به آن تاکید خواهند کرد لزوم تقویت همدلی میان کشورهای مدیترانه شرقی برای کنترل ویروس است. از سوی دیگر یکی از مسائلی که امروز مطرح می‌شود این است که نظام اطلاعاتی کشورهای مدیترانه شرقی باید دگرگون شود و موارد واقعی به صورت شفاف شناخته شده و کشورها الزام داشته باشند تا تعداد ابتلا و مرگ را گزارش دهند.

وی در پاسخ به سوالی در مورد لزوم همکاریهای بین بخشی میان سازمان دامپزشکی و وزارت جهاد کشاورزی، گفت: جلسات مختلفی با حضور کارشناسان این حوزه بر گزار می‌شود و قطعا همکاری میان این دو نهاد با ما بسیار ضروری است.

وی در بخش دیگری از سخنان خود افزود: فاصله گذاری اجتماعی یا فیزیکی در بسیاری از کشورهای اروپایی و حتی کشورهایی مثل چین و ژاپن و سنگاپور اجرا شده است. ممکن است در کشوری با شدت بیشتر و در کشوری با شدت کمتری اجرا شده باشد و توجه کنید این دستورالعمل‌ها در بازه‌های زمانی مختلف ممکن است تغییر کند؛ زیرا خدمات و مدیریت بر اساس روند بیماری و فعل و انفعالات ویروس ساماندهی می‌شود. اگر این کار در کشور دیگری به شکل متفاوتی اجرا می‌شود، دلیل آن این است که یا ساختار آن کشور با دستورالعمل سازگار نیست یا استانداردها متفاوت است.

مشاور وزیر بهداشت در امور بهداشتی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه برخی کشورها اظهار می‌کنند اولین مورد شیوع در ایران بوده است، ادامه داد: صحبت‌هایی در زمینه اولین مورد ابتلا مطرح می‌شود که این موضوع فقط ثمره سیاسی دارد. ما هم مدعی هستیم که اولین مورد از ووهان چین آمده است، اما این لطمه‌ای به چین نمی‌زند. در نتیجه نباید در اخبار روی این موارد تاکید کنیم؛ به هر حال زمانی که این بیماری به شکل پاندمیک در همه کشورها وجود دارد فرقی ندارد که ویروس از کجا آمده است. به طور مثال اولین مورد مثبت در کانادا خانمی ۶۰ ساله بوده است که سفر دور دنیا با کشتی داشته است آیا می‌شود گفت دقیقا او از کدام کشور بیماری را گرفته است؟

وی گفت: قطعا سیستم اینستکس پاسخگوی هزینه‌ها و برنامه‌های مقابله با کرونا در ایران نخواهد بود؛ در عین حال که مسئولیت جمع آوری مقالات علمی از سایر کشورها را دارم، مسئولیت مستندسازی را هم دارم. اگر جدول اعتبارات و هزینه ایران برای کرونا را بررسی کنیم، هرچند بسیاری از این هزینه‌ها، مثل زمانی که خبرنگاران می‌گذارند، ضرر و زیان سیستم بهداشتی و درمانی کشور، عقب افتادن عمل‌های جراحی و … قابل بررسی و مقایسه نیست، در نتیجه میزان سرمایه گذاری کشور بسیار بیشتر از آن چیزی است که از طریق اینستکس گشایش ارزی می‌شود. البته در این میان نمی‌توان از آثار تحریم‌های ظالمانه غافل بود.

وی در پاسخ به سوالی درباره درخواست‌ها مبنی بر بازگشت ایرانیان خارج از کشور، گفت: در مورد بازگشت اتباع ایرانی، در بهمن‌ ماه عده‌ای دانشجوی ایرانی ساکن در چین با درخواست خودشان به ایران بازگشتند و ۲ هفته در قرنطینه بودند و از آنها پرستاری شد. اخیرا سفیر ایران در ایتالیا هم درخواست مشابهی دارد که عین سازوکاری که برای دانشجویان ایران در ووهان در نظر گرفته شد، با انجام تست و سفر در شرایط مخصوص و قرار گرفتن در قرنطینه برای آنان نیز انجام خواهد شد. این آمادگی برای بازگشت ایرانیانی که در خارج از کشور هستند وجود دارد و پاسخ ما به این درخواست مثبت خواهد بود و روابط بین الملل وزارت بهداشت با وزارت امور خارجه هماهنگی لازم را انجام خواهد داد.

مشاور وزیر بهداشت در خصوص مشکلاتی که برای سفرهای هوایی به شکل ایمن به وجود آمده است، اظهار کرد: کارشناسان بهداشتی ۱۰ روز است که از قاهره می‌خواهند به ایران بیایند و منتظر پرواز هستند و این در شرایطی است که مرزهای زمینی بسته است و تردد هم با موازین بهداشتی انجام می ‌شود.

وی در خصوص پروتکل های درمانی این بیماری،‌ خاطرنشان کرد: تمام موازین در کمیته علمی مقابله با کرونا گرفته می‌شود و در سطح کشوری اجرا خواهد شد. تصمیمات دارویی اتخاذ شده توسط اساتید هیات علمی تایید می‌شوند و درمانی برای بیماران انجام می‌شود که بتواند عوارض و آثار بیماری را کاهش دهد چراکه هنوز درمان اختصاصی آن کشف نشده است.

دکتر آسایی درباره میزان رضایت مندی از طرح غربالگری کرونا،‌ افزود: این طرح نه تنها رضایت ایران را به دنبال داشت، بلکه روشی برای بسیاری از کشورها خواهد بود. این بیماری باید جدی گرفته شود؛ برخی افراد سهل انگاری کرده و به این موضوع توجه نمی‌کنند. غربالگری فعال اولا خانواده‌ها را تشویق می‌کند تا مراقب علائم باشند و ثانیا افرادی که در معرض خطر بیشتری هستند هم بیشتر مراقبت می‌ کنند.