گزارش تسنیم از جشنواره‌ای سراسری که به سطح استانی تنزل یافت

باشگاه خبرنگاران تسنیم «پویا» – احسان زیورعالم

کافی است در صفحات تئاتر خبرگزاری‌های اصلی کشور گشتی بزنید. جز خبرگزاری مهر، آن هم در بخش استانی، هیچ خبری از افتتاحیه این رویداد مهم در فضای رسانه‌ای بازتاب نیافته است. حتی در صفحه استانی خبرگزاری تسنیم جز دو مصاحبه که ربطی به آیین افتتاحیه جشنواره نداشته است، خبری از مراسم و گفته‌های آن منعکس نشده است.

حال کمی به گذشته بازگردیم، به دوره‌های دهم و نهم و … . به دوره‌هایی که مسئولان جشنواره در تکاپوی آغاز آن در سالن کنفرانس تئاتر شهر کنفرانس خبری برگزار می‌کردند و در آن بودند خبرنگارانی که همواره آنان را با سؤالات خود از کلیشه‌های این گونه جلسات خارج کنند. در همان جلسات بود که پای نوشیر، به عنوان مدیر فاقد اعتبار میان هنرمندان خیابانی از دفتر خیابانی بریده شد و جشنواره هشتم بدون حضور او آغاز شد. در همان جلسات مسائل مالی جشنواره رسانه‌ای می‌شد تا شاید بخشی از مشکلات مهمترین رویداد فضای باز هنری کشور حل و فصل شود. در آن دوره جشنواره تئاتر خیابانی مریوان، جشنواره‌ای سراسری بود و با وجود حضور گروه‌های خارجی عنوان فراتر از یک حرکت ملی را یدک نمی‌کشید.

اما جشنواره یازدهم به ناگاه عنوان بین‌المللی را پشت خود دید، بدون آنکه متولیان آن دلایل این حرکت بزرگ خود را رسانه‌ای کنند. همه چیز در همان کردستان خلاصه شد. گویی قرار نبوده اخبار و احوال جشنواره به جایی بیرون از این استان زیبا درز کند. شاید این وضعیت برآمده از دیدگاه مهدی شفیعی باشد که تمایلش به واگذاری کامل جشنواره‌ها به استانهاست. البته چنین تمایلی اتفاق بزرگی در ساختار برگزاری جشنواره‌ها خواهد بود که می‌تواند در دراز مدت منجر به ایجاد فضای کافی برای مرکز هنرهای نمایشی در هدایت و سیاستگذاری تئاتر کشور شود؛ ولی درز نکردن اطلاعات جشنواره چیزی جدا از این موضوع است.

کمی به گذشته رجوع کنیم و جستجویی کنیم در موارد سؤال‌زای دوره یازدهم که می‌توانست متولیان این جشنواره را به چالش کشد. نخست آنکه با چه ظرفیتی جشنواره تئاتر خیابانی مریوان تبدیل به جشنواره‌ای بین‌المللی شده است. شاید دبیران جشنواره می‌گفتند تجربه دعوت از گروه‌های خارجی در دوره‌های گذشته این فضا را مهیا کرده است تا بتوانیم این بخش مهمان خارجی را به بخشی رقابتی تبدیل کنیم. جواب مناسب و البته  کلیشه‌ای است؛ اما ممکن بود خبرنگار تیزبینی از دبیر محترم بپرسد پس چرا بار عمده این جشنواره بر دوش آثار کردستانی است. اینجاست که دبیر ممکن بود به چیزی غریب دست زند و جوابی قانع کننده ندهد. 

در جشنواره یازدهم ۲۳ اثر در سه بخش حضور دارند. پنج اثر در بخش آیینی، یک اثر مهمان و ۱۷ اثر در بخش رقابتی. از این میان استانهای بوشهر، مرکزی، ایلام، مازندران، آذربایجان غربی دارای یک گروه، خراسان و خوزستان دو گروه، تهران سه گروه و استان کردستان در کمال تعجب ۱۰ گروه است.یعنی نزدیک به نیمی از فضای جشنواره مریوان اختصاص به آثار استانی دارد تا آثار سراسری،‌ بماند به بین‌المللی.  ولی این همه ماجرای جذاب مریوان نیست.

به جدول جشنواره رجوع کنیم. جایی که می‌توانیم بفهمیم آثار بین‌المللی دعوت شده به این جشنواره کدامند. ناگفته نماند خبری مبنی بر اسامی گروه‌های خارجی توسط مرکز هنرهای نمایشی یا دبیرخانه جشنواره به خبرگزاری‌های اصلی کشور ارسال نشده است و تنها با جستجو می‌توانید خبر آن را در سایتهای استانی بیابید. به جدول بازگردیم. در جدول به کمال تعجب می‌تواند دید اثری از شهر «فسا» اجرا خواهد شد. این مورد نیز رسانه‌ای نشده است. در سوی دیگر با حجمی کوچک از جدول مواجه می‌شویم که بخش «مرور» را یدک می‌کشند. این بخش تنها به نمایش «کوچ» از آبادان اختصاص دارد و باز سازوکار انتخاب آن مشخص نیست. این مسئله نیز رسانه‌ای نشده است. در بخش بین‌المللی سه کار در جدول درج شده‌اند: ارمنستان، ایتالیا و عراق. جالب اینکه هیچ یک از کارها در بخش رقابتی حضور ندارند و با عنوان ویژه از دیگر بخشهای جشنواره مجزا شده‌اند. در بخش آیینی نیز اثری از آمل حضور دارد که به هیچ عنوان در خبر ارسالی مرکز نامش وجود نداشته است. 

البته این تنها چالشی نیست که متولیان جشنواره می‌بایست با آن دست و پنجه نرم کنند. سؤال چالش‌برانگیز دیگر انتخاب دبیر جشنواره بود و اینکه چرا باید دبیر یک جشنواره تئاتری، مدیرکل ارشاد استان باشد. این سؤالی است که سال پیش نیز مطرح شده بود و جوابی برای آن یافت نشد. در دوره قبل امور اجرایی البته در اختیار فاتح بادپروا بود که حداقل سمت مدیریتی دهان پرکنی نداشت؛ اما امسال در کمال تعجب دبیر اجرایی نیز به مدیریت ارشاد مریوان سپرده شد؛ یعنی جشنواره‌ای که قرار است به نوعی استقلال دست یابد هر چه بیشتر از پیش به جشنواره‌ای دولتی تبدیل شده است. بماند که بین‌المللی شدن آن هم شوخی بزرگی است.

در نهایت این سؤال باز مطرح می‌شود که چرا نشست خبری معمول این جشنواره در تهران برگزار نشد و حتی خبر نشست استانی آن توسط روابط عمومی مرکز منتشر نشد. این در حالی است که جلسه مدیران دولتی و استانی در شورای سیاستگذاری با شکل مبسوطی برای خبرگزاری‌ها و یا کانالهای ارتباط جمعی منتشر می‌شود. چرا تاریخ شروع جشنواره را علناً اعلام نمی‌کنند و مدام از روزهای متغیری میان ۲۵ شهریور تا ۵ مهر سخن گفته می‌شود؟ چرا با گذشت یک روز از شروع جشنواره هنوز خبر مبسوطی از افتتاحیه آن به خبرنگار تهرانی ارسال نشده است؟

جواب این سؤالها را شاید باید پس از پایان جشنواره جستجو کرد و شاید باید آرام آرام با خاموش شدن چراغ یکی از تخصصی‌ترین جشنواره‌های تئاتری کشور مواجه شویم. جایی که استعدادهای این گونه تئاتری را برجسته می‌کرد و سکویی برای رسیدن به فجر محسوب می‌شد.

انتها پیام/