ویژگیهای حکومت امام رضا (ع) تا شهادت

سیرۀ سیاسی
امامان معصوم همواره با طاغوت و دستگاه ظالمی که بر جان و مال
و اقتدار مسلمانان سیطره داشته، مبارزه کرد هاند. ائمه (ع) علاوه برهدایت جامعه در عرصه های فکری و فرهنگی و اجتماعی، در
عرصۀ سیاسی نیز به تبیین و روشنگری و مبارزه با ظلم و ظالم دست می زدند. البته بی تردید به دلیل وضعیت و اقتضائات زمانه، شیوۀ مبارزۀ سیاسی هریک از ائمه ع با دیگر امامان اهلبیت ع تفاوت داشته است؛ به طوری که گاهی شیوه هاو راهبردهای فرهنگی موضوعیت بیشتری داشته و گاهی نیز
وجهۀ علمی، فکری و تمدنی بارزتر بوده است.رهبر معظم انقلاب، مدظلّه العالی، می فرمایند: «پیام زندگی علی بن موسی ا لرضا ع چیست؟ ما که نباید فقط به مرقد امام علی بن موسی الرضا ع اظهار ارادت کنیم. او امام ماست.
زندگی او برای ما درس است. از زندگی او باید درس بگیریم.زندگی او برای ما یک پیامی دارد، آن پیام چیست؟ من آن پیام
را در یک کلمه خلاصه م یکنم: بدانید پیام زندگی پرماجرای
عل یب نموس یالرضا، علیه الصّلوهوالسّلام، به ما عبارت است از
مبارزۀ دائمیِ خستگی ناپذیر.

۱»در دوران مأمون عباسی، وضعیت خاص و پیچیده ای برای شیعیان و به ویژه ثامن الحجج ع پدید آمده بود؛ چنانکه بادقت بیشتر، درم ییابیم یکی از اهداف مأمون برای تحمیل ولایتعهدی به امام رضا ع این بود که به خیال خود، بدین وسیله صحنۀ مبارزات شدید انقلابی شیعه را به عرصۀ فعالیتهای سیاسی آرام و بی خطر تبدیل کند. به علاوه، به عوام النّاس هم بگوید امامتان نیز به دنبال قدرت و دنیاطلبی است که این مقام را پذیرفته. اما با هوشمندی اما م رضا ع و شرط هایی که در پذیرش این سِمت قرار دادند و نیز سبک زندگی و سیرۀ سیاسی شان در آن مقطع، نقش ههای مأمون نقش برآب شد.
اما م رضا ع از آن اوضاع به نحو مطلوب استفاده کردند و با انجام رسالت الهی خویش، مردم را هرچه بیشتر و بهتر با ظلم و جنایت
پنهان عباسیان که ب همراتب خطرناکتر و ظالم تر از امویان بودند، آشنا کردند. امام (ع)بدینوسیله بصیرت و درک و بینش سیاسی امت را ارتقا بخشیدند.

هجرت تاریخی به خراسان
امام رضا ع در پی نامه های فراوان و مراجعات پی درپی مأموران مأمون به ایشان، برای هجرت به خراسان آماده شدند؛
درحال یکه از آن کراهت داشتند و می دانستند که در این سفر از
دنیا خواهند رفت.

۱حدیث سلسلهالذهب
در مسیر هجرت، وقتی امام رضا ع می خواستند از نیشابور حرکت کنند، مردم شهر برای بدرقه آمده بودند. عده ای از اصحابحدیث، افسار ناقۀ حضرت را گرفتند و گفتند: «ای پسر رسول خدا! از میان ما می روی و ما را به حدیثی از احادیث جدت، رسولخدا، آ گاه نمی کنی که از آن بهره مند شویم؟ تو را به حق پدران طاهرینت سوگند، برای ما حدیثی از پدران خویش بیان فرما. »آ نگاه مَرکب حضرت ایستاد و پرده کنار رفت و چشم مسلمانان به جمال مبارک ایشان روشن شد.

حریم ملکوت
بیست وچهارهزار قلم آمادۀ نوشتن بود که حضرت رضا ع فرمودند:از پدرم موسی بن جعفر ع شنیدم که فرمود: از پدرم جعفربن محمد عشنیدم که فرمود: از پدرم محمدبن علی ع شنیدم که فرمود: از پدرم علی بن حسین ع شنیدم که فرمود: از پدرم حسین بن علی ع شنیدم کهفرمود: از پدرم امیرالمؤمنین، علی بن ابیطالب ع شنیدم که فرمود: از رسول خدا ص شنیدم که فرمود: از جبرئیل شنیدم که فرمود: از خداوند
عزوجل شنیدم که فرمود: «کلمۀ لا اله الا الله حصار و قلعۀ مستحکم مناست که هرکس وارد آن شود، از عذاب من در امان خواهد بود. ۱»
مَرکب به راه افتاده بود که امام ع سر از کجاوه بیرون آوردند و باصدای بلند فرمودند:
«البته شرط هایی دارد و من از شرط های آن هستم! ۲»
بدین ترتیب همه فهمیدند که ولایت، شرط توحید است.

مرو
امام رضا ع پس از تحمل چهار ماه سفر، در نیمۀ اول سال ۲۰۰قوارد مرو، مرکز حکومت مأمون شدند. ۱ هنگام ورود حضرت به مرو، مردم با شوروشوق فراوان، مَقدم ایشان را گرامی داشتند؛به گونه ای که مرو تا آن روز چنان شادی و هیجانی به خود ندیده بود. انبوه جمعیت تا بیرون شهر به استقبال آمده بودند. امام ع پس از عبور از میان صف های فشردۀ مردم، در منزلی مستقر شدندکه نزدیک قصر حکومتی برای ایشان آماده شده بود.

۲شهادت
تاریخ شهادت امام رضا ع بر اساس مشهورترین روایات، آخر ماه صفر ۲۰۳ ق در ۵۵ سالگی ایشان بوده است.